Errementari: Η δύναμη του Μύθου

γραφει η Έλενα Αγαπητού

Το κανάλι του Netflix είναι πλέον γνωστό για τις αυθεντικές παραγωγές του. Και είτε μας αρέσουν είτε όχι, το μόνο σίγουρο είναι πως η πλατφόρμα δεν επαναπαύεται. Αντίθετα, παρέχει όλο και μεγαλύτερη ποικιλία τηλεοπτικών αφηγήσεων. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η, μάλλον υποτιμημένη, βασκική τηλεταινία «Errementari: The Blacksmith and the Devil». Βασισμένο σε τοπικούς, λαϊκούς θρύλους της αυτόνομης Χώρας των Βάσκων, τούτο το οπτικοακουστικό παραμύθι επεξεργάζεται το γνωστό θέμα της συμφωνίας με τον διάβολο, με αντάλλαγμα την ψυχή του θνητού.

Η υπόθεση
Μερικά χρόνια μετά τη λήξη του πρώτου Καρλικού Πολέμου στα μέσα του 19ου αιώνα σε ένα μικρό βασκικό χωριό ζει ένας σιδεράς, ένας errementari.
Οι κάτοικοι του χωριού τον αποκαλούν «Σφυρί», καθώς ζει απομονωμένος εδώ και χρόνια στο εργαστήριό του στο δάσος κι όλοι τον θεωρούν τρελό και πρωτόγονο.
Όταν ένα ορφανό κορίτσι, η Usue, εισέλθει στο εργαστήριό του, ψάχνοντας για το παιχνίδι της, θα ανακαλύψει πως ο σιδεράς κρατάει φυλακισμένο έναν δαίμονα, που θέλει εδώ και καιρό να του πάρει την ψυχή ως μέρος μιας παλιάς τους συμφωνίας.
Η κατάσταση θα περιπλεχθεί ακόμη περισσότερο, όταν στην πόρτα του βρεθούν οι εξαγριωμένοι κάτοικοι του χωριού και μαζί τους ένας εντεταλμένος της Αυλής που αναζητά μερικά κιλά κλεμμένου χρυσού από τον πόλεμο.

Η μυθική αφήγηση
Ο τηλεοπτικός μύθος του Errementari ισορροπεί θαυμάσια ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία.
Χωρίς να προσποιείται πως είναι κάτι παραπάνω από μία μυθική αφήγηση, καταφέρνει να συνεπάρει το κοινό με την θλιβερή προσωπική ιστορία του σιδερά που αντιμάχεται τον διάβολο. Η κοινότοπη φυσιογνωμία του σιδερά, ενός άλλοτε απαραίτητου επαγγέλματος, μετατρέπεται σε ηρωική μορφή σε αυτό το παραμύθι για ενήλικες, όπου το καλό αναπαρίσταται το ίδιο βάναυσο και σκληροτράχηλο με το κακό.
Παράλληλα οι αντιήρωες της ιστορίας είναι μάλλον ακριβοδίκαιοι και συνεπείς στις συμφωνίες τους και μόνο με την ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα η μικρή Usue και ο αντικοινωνικός σιδεράς μπορούν να πάρουν το δίκιο με το μέρος τους.
Παρότι το μυθικό περιεχόμενο της ιστορίας αποστασιοποιεί συναισθηματικά το κοινό από τους χαρακτήρες, η ταινία Errementari επεξεργάζεται αποτελεσματικά καίρια θέματα της ανθρώπινης φύσης και της μοίρας, όπως τα πάθη και τις αδυναμίες, τη σημασία του ψυχικού σθένους και τις δεύτερες ευκαιρίες.
Εν τέλει χρησιμοποιεί ως βασικό όχημα της πλοκής έναν χαρακτήρα αποφασιστικό και ανθεκτικό στις ατυχίες και τις προκλήσεις της ζωής, κάτι που λείπει από τις περισσότερες σύγχρονες κινηματογραφικές αφηγήσεις.
Η παρατήρηση μετεξελίσσεται σε συγκίνηση, όσο οι χαρακτήρες αναπτύσσουν τις μεταξύ τους σχέσεις και όσο η τελική έκβαση της ταινίας φαίνεται να εξαρτάται όλο και περισσότερο από αυτές.

Εικονογραφία
Η αναπαράσταση του καλού και του κακού απέχει κατά πολύ από την τυπολογία των ταινιών τρόμου, όπως έχουμε συνηθίσει στο κλασικό σινεμά.
Ο errementari δε θυμίζει σε τίποτα τη ρομαντική μορφή του Φάουστ. Είναι ένας κοινός, απλός άνθρωπος. Είναι ένας εργάτης της φωτιάς και τους σιδήρου- ίσως πολύ πιο εξοικειωμένος με τις φλόγες και τη μοναξιά της κόλασης απ’ οποιονδήποτε άλλον.
Αντίστοιχα ο φυλακισμένος δαίμονας, Sartael, συνιστά μία μάλλον κωμική φιγούρα, μία ύπαρξη αδικημένη από τον άνθρωπο, παρά μία πραγματική απειλή. Ναι, είναι κόκκινος, με ουρά, κέρατα και φολιδωτό δέρμα, αλλά η μορφή του δεν έχει τίποτα το ανοίκειο ή το απόκοσμο.
Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μία ακόμη ζωγραφιά στο Βιβλίο της Κόλασης, ένα γοτθικό αγαλματίδιο στην Παναγία των Παρισίων ή η άκακη αρσενική εκδοχή της Κακιάς Μάγισσας στον Μάγο του Οζ.

Errementari για Netflix & Chill
Διδακτικό, ίσως συγκινητικό, ενίοτε σοκαριστικό, άλλοτε κιτς κι άλλοτε με σκηνές που παραπέμπουν στην εικονογραφία του Γκόγια, το παραμύθι Errementari είναι ένα σκονισμένο διαμαντάκι στη μεγάλη ταινιοθήκη του Netflix. Από τις ταινίες που χρησιμοποιούν την ευρωπαϊκή λαϊκή κληρονομιά και οδηγούν σε ένα οπτικοακουστικό αποτέλεσμα που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές. Το συστήνουμε ανεπιφύλακτα!