MINIMALIA MEMORIALIA 124 - ΕΝΑΣ ΜΑΣΤΡΑΠΑΣ ΚΡΑΣΙΟΥ ΕΝ ΕΛΑΤΕΙΑ

Γράφει ο Παν. Γεωρ. Δημάκης, Υπεύθυνος Ιστορικού Αρχείου Δήμου Αμφικλείας Ελατείας • Email: pgdimakis@gmail.com

Τα Ιστορικά τεκμήρια, πολλές φορές ενώ ευρίσκονται τυχαία, πρέπει να τοποθετηθούν με ακρίβεια, ώς ελλείπων κρίκος, για να ενεργοποιήσουν ένα συμπέρασμα, ίσως επισφαλές ή άξιο προσοχής. Τα γεγονότα, περιγραφόμενα κυρίως, από τα Ενετικά Αρχεία, άλλοτε φωτίζουν και άλλοτε συσκοτίζουν, ανάλογα τών σχεδίων τής Γαληνοτάτης, όπως ακροθιγώς αναφέρονται στήν σχετική Βιβλιογραφία....
Ένας μαστραπάς κρασιού εδώ, αφηγείται μία ιστορία, με αποχρώσες ενδείξεις και όχι ένα ιστορικό κείμενο.
Η κοιλάδα τού Κηφισού, στήν χώρα τής Ελάτειας, είναι περίκλειστη αλλά όχι απομονωμένη, αφού τέμνεται από Β.Ν. και Α.Δ. από κύριους οδικούς άξονες, και λιμένες όπως Ταλαντίου- Βιτρινίτζης, Ταλαντίου - Λιβαδόστρας κ.λ.π. πού ένωναν δύο θάλασσες, Ευβοϊκό και Κορινθιακό και, παράλληλα οι αρχαίες στράτες τού Αλατιού ήταν, αιτία τής ευημερίας, αλλά και τών συμφορών της, αφού διαχρονικά οι ποικιλώνυμοι επιδρομείς, περνούσαν, λεηλατούσαν, αιχμαλώτιζαν και απήρχοντο, αφήνοντας πάντα ένα ίχνος, σημαντικό ή ασήμαντο, πού είναι πολλές φορές, η άκρη τού καθοδηγητικου νήματος, για τήν έρευνα και τήν τεκμηρίωση, γεγονότων και συμβάντων, σ' ένα πολύπαθο και πολυιστορικό χώρο, ιδιαίτερα σε μία σκοτεινή εποχή, τής ύστερης Τουρκοκρατίας, όπου οι ιστορικές καταγραφές, είναι λίγες και ακόμα λιγότερες, σε περιοχές τής άκρας Περιφέρειας τού θνήσκοντος Οθωμανικού κράτους.
Πληροφορίες οικονομικής κυρίως φύσεως, από τα Οθωμανικά φορολογικά Αρχεία, ήδη μελετώνται και δημοσιεύονται, αφού οι Τούρκοι αδιαφορούσαν για τα γράμματα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον, μόνο στα φορολογικά, πού κι αυτά, ώς κατάστιχα, τηρούσαν οι μορφωμένοι υπήκοοί τους.
Επίσης οι Ενετοί, ιδίως μετά τήν συνθήκη τού Κάρλοβιτς, πού τούς εξασφάλισε, σημαντικά εμπορικά προνόμια, αλλά και τόπους, το Βενέτικο πού μάς ενδιαφέρει εδώ, τον Μορέα και άλλους, οι οποίοι διετήρησαν, ένα μεγάλο αρχείο εγγράφων, τών Προβλεπτών, κι αυτά σχετικά με τήν οικονομία, πολύτιμα βεβαίως.
Οι Ενετοί έμποροι αδίστακτοι, " primo Venezziani deinde Christiani ", ενδιαφερόμενοι κυρίως, για εμπορικούς λιμένες, δρόμους επικοινωνίας, με τήν παραγωγική και καταναλωτική ενδοχώρα, διατηρούσαν και ληστρικά μισθοφορικά στρατεύματα, ( Partitarii, Stradiotti,), από Σκλαβούνους, Δαλματούς, αλλά και τούς Έλληνες μισθοφόρους παρόντες, όπως τον Λυμπεράκη Γερακάρη κ.α.
Υπήρχαν βέβαια και οι αντιστασιακοί, οι ανυπότακτοι σταυραητοί τών βραχόπυργων, τού Παρνασσού, τής Πίνδου και τής Γκιώνας, ο Κούρμας, ο Μεϊντάνης, ο Λωρής, ο Θ.Τράκας, το Χορμόπουλο κ.α.
Οι επιδρομές στο εσωτερικό, από το Βενέτικο, εναλλάσσονταν με ανταλλαγές, με ιδέες, εμπορικές πράξεις αγοραπωλησιών, όταν υπήρχαν τα διαλείμματα τών επιδρομών.
 Έτσι ένα δείγμα κεραμικού, μαγιόλικας Κατωιταλικής , εισηγμένο στήν περίκλειστη κοιλάδα, μάς ταξιδεύει πίσω στα χρόνια αυτά, πού ή κυριαρχούσα βυζαντινή, κεραμική τέχνη παρακμάζει και νέα σχέδια και μορφολογίες εμφανίζονται και εισάγονται, ώς πρότυπα, από τα εργαστήρια τής Φαέντζας, τού Πέζαρο, κ.α. πού αποτελούσαν παλαιά τμήματα, τής κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με σχέδια και γραφήματα, ελκυστικά για τούς Έλληνες, πού ήθελαν ένα μαστραπά με δικέφαλο αετό, σύμβολο και θυρεό, επιθυμητό, τής χαμένης των Αυτοκρατορίας.
Στήν φωτο, μαστραπάς κρασιού, με τριφυλλόσχημη προχοή, δικέφαλο αετό, κατενώπιον, με υπαινικτικά οξέα, αρπακτικά νύχια, σε κάμπο, με άνθινο διάσπαρτο διάκοσμο, πού αγοράστηκε και συνόδευσε, τήν μετά οίνου ονειροπόληση, σαν κρασοβόλι, μακαριστού συμπατριώτη μας.
Δεν διεκδικεί παρά τήν προσοχή μας, να θυμηθούμε, να επαναφέρουμε γεγονότα τής εποχής, πού ληθαργούν στις ιστορικές υποσημειώσεις, τήν λεηλασία τής Λιβαδειάς, τήν πολιορκία τού Τουρκοχωρίου, τήν μάχη τής Δερνίτσας.... τις μετοικεσίες πληθυσμών, πρός τον ερημωμένο Μορέα, σε μία περιοχή, με πολλές σκοτεινές ζώνες, κατά εποχές, ακατάγραφες, αλλά με πενιχρά δείγματα τής Ενετικής παρουσίας, στήν κοιλάδα τού Κηφισού, πού προβάλλουν, μικρά αφηγήματα όπως αυτό, αίτιο αναμόχλευσης ενός κονισαλέου βυθού....

A. Locatelli Historico de la Veneta Guerra ( Colonia 1698 ). Ranke περ. ΠΑΝΔΏΡΑ 12 σελ.553-585. κ.α.