Aγώνας και Ελευθερία

Του Γιάννη Τσουράκη
Φιλολόγου

Η συμπλήρωση 200 ετών από την Εθνεγερσία των Ελλήνων έναντι του τουρκικού ζυγού αποτελούσε ορόσημο και συμβολική πυξίδα για τον ελληνισμό. Μεγαλοπρεπείς παρελάσεις, στομφώδεις ομιλίες, πολυτελείς και λαμπερές παρουσίες θα κοσμούσαν και θα εξήραν την σπουδαία και σημαδιακή αυτή επέτειο. Ωστόσο, η  επέλαση του φονικού ιού οδήγησε τον πλανήτη ολόκληρο και φυσικά τη χώρα μας σε πρωτοφανή περιοριστικά μέτρα  περιστολής της ατομικής και κοινωνικής ελευθερίας προκειμένου ν’ ανασχεθεί η πανδημία.

Λίγες οι λαμπερές πλέον παρουσίες, ακόμη λιγότερες και διόλου λαμπρές οι εκδηλώσεις. Στομφώδεις ομιλίες δε θα γραφούν, περίλαμπρες δοξολογίες δε θα διεξαχθούν, σημαιοφόροι σχολείων δε θα χαρούν περήφανοι, επίσημοι δε θα προβληθούν. Παντού σιωπή, φόβος, περιορισμός. Βαριεστημένοι μαθητές στην οθόνη θα παρακολουθήσουν (;) ανούσια σχολικά τηλεαφιερώματα, μασκοφόροι επίσημοι θα προβούν σε τυπικές δηλώσεις περί σεβασμού των δικαιωμάτων κι άλλα τετριμμένα, τα μέσα ενημέρωσης θα προβάλλουν τις συνηθισμένες εκπομπές και ταινίες, με τους απλούς πολίτες στωικά στο σαλόνι τους να παρακολουθούν αμέτοχοι.  Κι έτσι η επέτειος αυτή θ αποτελέσει μία ακόμη ημέρα κενή περνώντας στη λήθη της ιστορίας.

Κι όμως. 200 χρόνια  πριν τρεις άσημοι έμποροι ιδρύοντας τη Φιλική Εταιρεία έθεσαν τα θεμέλια μίας Επανάστασης. Επανάσταση όμως έναντι ποιού; Η ιστορική συγκυρία πρόσταζε τότε την αποτίναξη του βάρβαρου Τούρκου και τη δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους, σκέψη η οποία πάντως δεν ήταν κοινή πεποίθηση σε όλους του επαναστατημένους τότε Έλληνες. Λίγοι ωστόσο μπορούσαν τότε να φανταστούν ότι οι ασήμαντοι αυτοί άνθρωποι, αλλά κι εκατοντάδες Έλληνες που ακολούθησαν,  άλλαξαν στην ουσία την πορεία όλης της ευρωπαϊκής – κι ίσως όχι μόνο – ιστορίας.

Η φλόγα της λευτεριάς ωστόσο και ο πατριωτισμός των Ελλήνων που συμμετείχαν στην Επανάσταση δεν ήταν αρκετός, για να οδηγήσει στην επιτυχία τελικά του εγχειρήματός τους. Οι Φιλικοί στηρίχθηκαν σ ένα μεγάλο ψέμα, την υποστήριξη του Αγώνα από τη Ρωσία, ο Υψηλάντης που θεωρήθηκε αρχηγός, αποδείχθηκε ανεπαρκής, οι αγωνιστές ήρωες και νικητές του Τούρκων γρήγορα ενεπλάκησαν σ αιματηρούς εμφυλίους πολέμους, ο Διάκος σουβλίστηκε ηττημένος, ο Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε, ο Ανδρούτσος προδοτικά σκοτώθηκε, ο Καραϊσκάκης δολοφονήθηκε, όλοι οι αγωνιστές αλληλοσπαράζονταν,  οι Έλληνες υπό την απειλή του Ιμπραήμ προσκύνησαν, η Επανάσταση έσβηνε, ακόμη κι ο Καποδίστριας – Κυβερνήτης πολύτιμος, αλλά  και αυταρχικός- δολοφονήθηκε. Η ελευθερία ήρθε από τους ξένους, που στο Ναυαρίνο θριάμβευσαν. Τελικά, τί ήταν  αυτό που άλλαξε τον ρου της ευρωπαϊκής ιστορίας με την ελληνική Επανάσταση;

Όταν το 1815 τα μέλη της Ιεράς Συμμαχίας, οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής,  αποφάσιζαν την καταστολή κάθε επαναστατικού κινήματος και την επιβολή κι επικράτηση της μοναρχίας στην Ευρώπη, δε θα μπορούσαν να φανταστούν ότι μια μικρή ομάδα ανθρώπων με πίστη σε αξίες και ιδανικά θ’  ανέτρεπε την αλαζονική αυτή συμφωνία. Γιατί η δύναμη της επανάστασης, η δύναμη της αντίστασης βρίσκεται τελικά στην αξία και τη σύμπνοια των πολλών. Οι Επαναστάτες, με όλα τους τα προβλήματα τότε, άλλαξαν καθοριστικά  το πολιτικό status quo  και μετέβαλαν την εξωτερική πολιτική των Δυνάμεων, ώστε αυτές  να συμφωνήσουν το 1828 στην ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Το ελληνικό παράδειγμα σύντομα ακολούθησαν κι άλλες επαρχίες της απέραντης αυτοκρατορίας των Οθωμανών, που εξεγέρθηκαν και τελικά ανέτρεψαν τους τυράννους και αποκατέστησαν την ανεξαρτησία τους. Μέσα σε λίγες δεκαετίες η Ευρώπη είχε πλέον αλλάξει...

Η σύγχρονη  επιβαλλόμενη στον άνθρωπο δουλεία  δεν είναι τόσο εμφανής -  ίσως όμως ούτε και τόσο δυσδιάκριτη- αλλά ολοφάνερα εξίσου ουσιαστικά δυσβάστακτη . Η περιστολή ατομικών ελευθεριών - συχνά προσχηματικά “για το καλό μας”-, η μεθοδευμένη αλλοίωση ηθών που συνιστά ουσιαστική αλλοτρίωση, η ελευθεριάζουσα πνευματική μονομέρεια που οδηγεί στη μαζική αποχαύνωση, η στοχευμένη, μέσω των ποικίλων μορφών “πληροφόρησης”,  μετατροπή του Ανθρώπου σε υβριδικό ανθρωπόμορφο ολόγραμμα συνιστούν  όλ’  αυτά σύγχρονες μορφές ανελευθερίας.

Το 1821 μία χούφτα αγράμματων Ελλήνων τόλμησαν να  ορθώσουν ένα “όχι” στη μεταμόρφωσή τους σε ανθρωποειδείς χοίρους από την  οθωμανική Κίρκη. Ξεσηκώθηκαν, για  να διεκδικήσουν το δικαίωμα να ονομάζονται “Άνθρωποι”. Πολέμησαν τον εξευτελισμό, αρνήθηκαν την ασυδοσία, νίκησαν τον φόβο, ακύρωσαν την καταπίεση και την υποταγή. Διεκδίκησαν την τιμή, τον σεβασμό και την  αξιοπρέπεια. Πάλεψαν για την ισότητα, πίστεψαν στην αξία και στη δύναμη της ελεύθερης σκέψης  και των νόμων. Κέρδισαν τελικά το δικαίωμα να μιλούν, να εκφράζονται, να μαθαίνουν, να θρησκεύουν, να γελούν και να κλαίνε, ελεύθεροι κι ανεξάρτητοι, χάρη στον αγώνα τους και στη θυσία τους. Γιατί τελικά μόνο με Αγώνα κερδίζεται η Ελευθερία.