Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

«Τα ολοκαυτώματα του Μικρασιατικού Ελληνισμού κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821»

Γράφει η Ευαγγελία Δημοπούλου
Ιστορικός - Αρχαιολόγος

Η έναρξη της επανάστασης στην Πελοπόννησο το 1821 σηματοδότησε μια σειρά από μεγάλα ολοκαυτώματα για τον ελληνισμό της Μ. Ασίας. Επίσης, στα θύματα, πρέπει να συνυπολογιστούν και οι αρπαγέντες Μικρασιάτες, οι οποίοι πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα, κυρίως γυναίκες και παιδιά.

Από τις πρώτες πόλεις που υπέστησαν τα αντίποινα αλλά και τη βαρβαρότητα των Τούρκων ήταν αυτή των Κυδωνιών. Έτσι, στις 2/6/1821 3.000 γενίτσαροι εισέβαλαν στην πόλη των Κυδωνιών και κατέλαβαν επίκαιρες θέσεις, ελληνικός στόλος 70 πλοίων υπό το Γιακουμάκη Τομπάζη εισέπλευσε στα στενά Μοσχονησίων – Κυδωνιών προς αρωγή των αμάχων. Οι Τούρκοι άρχισαν να επιδίδονται σ’ έκτροπα εναντίον των αμάχων, παράλληλα ο στόλος μας απέστειλε σωστικές λέμβους για παραλαβή των αμάχων και τα ξημερώματα της Παρασκευής 3ης Ιουνίου 1821 αποβίβασε σώμα 1.000 Ελλήνων στρατιωτών, για να προστατέψουν τους αμάχους κατά τη μεταφορά τους. Ακολούθησαν αψιμαχίες με υποχώρηση των Τούρκων, που οργισμένοι από την ήττα τους έβαλαν φωτιά σε 20 διαφορετικά σημεία της πόλης και την κατέστρεψαν ολοσχερώς. 40.000 Έλληνες απ’ τις Κυδωνίες, τα Μοσχονήσια και την ευρύτερη περιοχή τους οδηγήθηκαν πρόσφυγες ρακένδυτοι στα Ψαρά.

Επίσης, το ελληνικό στοιχείο της Σμύρνης δέχτηκε απηνείς διώξεις σχεδόν από την έναρξη της επανάστασης Στις 21 Μαΐου του 1821 ο τουρκικός όχλος νομίζοντας ότι οι Έλληνες αλληλοσυγχαίρονται για την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σκότωσε 16 Έλληνες στην αγορά κι εξαπέλυσε πογκρόμ. Πολλοί Έλληνες ζήτησαν άσυλο στα Προξενεία των μεγάλων δυνάμεων, ενώ άλλοι κατέφυγαν σε γαλλικά και ρωσικά πλοία. Ιστορική μορφή ο Γάλλος Πρόξενος David που έδωσε άσυλο σ’ εκατοντάδες Έλληνες κι εμπόδισε με το σώμα του τον τουρκικό όχλο να εισέλθει στο προξενείο.

Έπειτα από μερικές μέρες στις 15 Ιουνίου, μόλις έφτασαν τα νέα για την καταστροφή των Κυδωνιών οι βιαιοπραγίες επαναλαμβάνονται, ενώ συνολικά, από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο σκοτώθηκαν περισσότεροι από 2.000 Έλληνες, ενώ τον Οκτώβριο σφαγιάσθηκαν άλλοι 300. Στις 21/11 φονεύονται μέσα στον ΙΝ Αγ. Φωτεινής 400 Έλληνες, ενώ στις 30/11 – 1/12 πυροβολούνται και σφαγιάζονται απ’ τον έξαλλο όχλο 64 Έλληνες ως αντίποινα, εξαιτίας μιας φήμης που είχε επικρατήσει, πως είχαν  εκτελεστεί Τούρκοι αιχμάλωτοι στην Ελλάδα.

Επίσης, οι Έλληνες της Εφέσσου (σημερινό Κουσάντασι) το Σάββατο 9 Ιουλίου 1821 πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Σαμιώτες υπό το Λυκούργο Λογοθέτη επιχειρούσαν στην περιοχή και έκαψαν την τουρκική αρμάδα. Ως αντίποινα οι Τούρκοι από την ίδια μέρα και για έξι συνεχόμενες ημέρες εξαπέλυσαν πογκρόμ με 300 νεκρούς Έλληνες. Άλλοι 300 φονεύθηκαν στα γειτονικά δάση από ζεϊμπέκους(ένοπλα τουρκικά αντάρτικα σώματα) κατά την προσπάθεια διαφυγής τους προς τις ακτές με σκοπό το πέρασμα στη Σάμο. Η αγριότητα συνεχίστηκε, αφού οι κεφαλές των σφραγισθέντων εξετέθησαν στην αγορά σαν τρόπαια.




Σκλαβοπάζαρο, Κωνσταντινούπολη, Γουίλλιαμ Αλλαν, Scottish National Gallery

 

Οι Έλληνες της ενδοχώρας της Μ. Ασίας ακολούθησαν την μοίρα των Ελλήνων  των παραλίων, αφού και αυτοί βρέθηκαν στον κυκεώνα των αντιποίνων των Τούρκων. Με την έναρξη της Επανάστασης εκδόθηκε φιρμάνι που καλούσε τις κατά τόπους αρχές να υπερασπίζονται τους ευπειθείς υπηκόους και να εκτελούν τους αντάρτες. Στην Καισάρεια ξέσπασε ανταρσία εναντίον των αρχών μ’ επί κεφαλής κάποιον Ακ-Πογούνογλου Χασάν αγά, επειδή θεώρησαν ότι οι αρχές σκοπίμως έκρυψαν αναφορά του φιρμανιού στους Έλληνες.

Με την επικράτησή τους οι αντάρτες στράφηκαν εναντίον των Χριστιανών της Καισάρειας. Τότε ο προύχοντας Αβραάμ Κεσίσογλου έσωσε τον ελληνικό πληθυσμό δωροδοκώντας το Χασάν Αγά με 170.000 γρόσια (1.700 χρυσές λίρες) κι άλλα πολυτελή δώρα προκειμένου να διαθέσει 22 φρουρούς στη χριστιανική συνοικία. Μόνο η Μονή Φλαβιανών και η ιερατική σχολή, κατεστράφησαν και λεηλατήθηκαν με τη σχολή να επαναλειτουργεί το 1829.

Ο Ηγούμενος της Μονής των Φλαβιανών, Παΐσιος κατέφυγε στη γενέτειρά του στα Φάρασα  όπου επικρατούσε το ιδιότυπο προνομιακό καθεστώς των Κοζανλήδων. Αυτοί λόγω του καθεστώτος ανεξαρτησίας τους βρίσκονταν σε διαρκή αντίθεση με την κεντρική εξουσία. Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύτηκε ο Παΐσιος και τους έπεισε να δημιουργήσουν ένα μικτό σώμα 70 ανδρών για την ανακατάληψη της Μονής, που επετεύχθη για μικρό διάστημα, αφού οι δυνάμεις της κεντρικής εξουσίας κατέστειλαν την ανταρσία της Καισάρειας κι εκδίωξαν τους υπερασπιστές της Μονής. Στη συνέχεια το Πάσχα του 1821, οι δυνάμεις των Τούρκων εστράφησαν εναντίον των Φαράσων όπου λεηλάτησαν, κατέστρεψαν και κατακρήμνισαν τα 7 κάστρα της περιοχής. Δεκαπέντε οικογένειες εκτουρκίσθηκαν βιαίως και 35 καταδιωκόμενες γυναίκες και κορίτσια πνίγηκαν στον ποταμό Σάρο, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.

Μακρύς είναι ο κατάλογος των δεινών που υπέστη ο Μικρασιατικός Ελληνισμός κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Το ελληνικό στοιχείο εκτός από τις σφαγές οδηγήθηκε αθρόα σ’ εξορίες και καταναγκαστικά έργα, δημεύσεις περιουσιών και κάθε λογής ατιμώσεις.

 

Βιβλιογραφία

Παπαρρηγόπουλος Κ., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους

Πίσσας Ε., Στρατηγού Ευστράτιου Πίσσα-Απομνημονεύματα 1821, Αθήνα 2017
HISTORICAL QUEST

Σακκάρης Γ., Ιστορία των Κυδωνιών, Αθήναι 1920

Σαλκιτζόγλου Τ., Η Μ. Ασία στην Επανάσταση του 1821, Αθήνα 2010 ‘Ιδρυμα Μειζονος Ελληνισμού

 

 

    

 

Απόψεις

Το ταξίδι στον  Νομό Έβρου είχε και δυσάρεστα απρόοπτα. Συνάντησα στην Ορεστιάδα τον ιντερνετικό μου φίλο Χρήστο. Η χαρά μεγάλη και από τις δύο πλευρές, μέχρι την...

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.