Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΧΕΙ ΦΥΛΟ;

Γράφει η Ιωάννα Μπερτσιμά,

Πολιτική-Διοικητική Επιστήμονας, MPA

 

Υποστηρίζεται ότι η θέση της γυναίκας σε μία κοινωνία μπορεί να διαπιστωθεί από τη θέση που αυτή τοποθετείται στο δίκαιο, τη συμμετοχή της στην πολιτική ζωή, την αντιμετώπιση στην εργασία και το ρόλο της στην οικογένεια.

Κι ενώ οι εξελίξεις που συντελούνται σε όλα τα επίπεδα στις αναπτυγμένες κοινωνίες είναι αλματώδεις, οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα συνεχίζουν να παραμένουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, κυρίως λόγω πάγιων ιδεών, αντιλήψεων και στερεότυπων, ενισχύοντας τη μεταξύ τους σχέση ανισότητας. Για το λόγο αυτό, διεθνείς οργανισμοί και φορείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι δημόσιες διοικήσεις χωρών, παρακολουθούν τις έμφυλες διακρίσεις, σχεδιάζουν και προωθούν πολιτικές ισότητας των φύλων.

Η ισότητα των φύλων, ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αποτελεί βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας και ειδικότερα βασική αρχή λειτουργίας και νομιμοποίησης της δημόσιας διοίκησης, για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης.

Βάσει της τελευταίας έκθεσης (GEPA) για την ισότητα των φύλων στη δημόσια διοίκηση, σε 170 χώρες παγκοσμίως, παρατηρείται πρόοδος προς την ισότητα των φύλων στη δημόσια διοίκηση,   με πολλά ωστόσο επίμονα κενά και εμπόδια, όπως η σεξουαλική παρενόχληση και η βία, λόγω φύλου. Οι γυναίκες αποτελούν, κατά μέσο όρο, το 45% της δημόσια διοίκησης, με μεγάλη διακύμανση μεταξύ των χωρών, που κυμαίνεται από 3% έως 77%.

Στη χώρα μας, για δεκαετίες, ο ρόλος της γυναίκας και η παρουσία της στην ελληνική δημόσια ζωή  ήταν σκιώδης έως και περιθωριακή θα λέγαμε όσον αφορά τη θέση της στα κέντρα λήψης αποφάσεων όχι μόνο λόγω των στερεότυπων της ελληνικής κοινωνίας αλλά κυρίως της έλλειψης  ρυθμίσεων και μέτρων εναρμόνισης μεταξύ της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής, από πλευράς πολιτείας.

Το γεγονός ότι οι γυναίκες έως το 1952 δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, στάθηκε εμπόδιο για την πρόσβασή τους σε διάφορους κλάδους. Σύμφωνα με την πρώτη πλήρη και λεπτομερή απογραφή, το 1945, το σύνολο των γυναικών μόνιμων πολιτικών υπαλλήλων ήταν 11.154 (21%) και συνήθως καταλάμβαναν θέσεις εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης και περιορισμένων ευθυνών (πρακτική που στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία εμφανίζεται με τον όρο γυάλινη οροφή).

Ηαπασχόληση των γυναικών στο δημόσιο τομέα ρυθμίζονταν από ειδικές διατάξεις, για παράδειγμα, με διάταγμα (1945) περιορίζονταν ο αριθμός των φοιτητριών της Φιλοσοφικής Σχολής στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, για τη μείωση των γυναικών εκπαιδευτικών, και οι γυναίκες αρχαιολόγοι αποκλείονταν από το επιστημονικό προσωπικό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Επίσης, ο εσωτερικός οργανισμός του Υπουργείου Εξωτερικών απαγόρευε την είσοδό τους στο διπλωματικό σώμα, ενώ ο ιδρυτικός νόμος του Γενικού Χημείου του Κράτους, τις απέκλειε από τα εργαστήριά του. Δεν γίνονταν δεκτές ως εισηγήτριες στο Συμβούλιο της Επικρατείας και δεν επιτρέπονταν να καταλάβουν θέσεις δικαστικών λειτουργών στα δε Υπουργεία απασχολούνταν ως δακτυλογράφοι, χωρίς να έχουν καμία βαθμολογική εξέλιξη.

Με το νόμο 2159/1952 καθιερώθηκε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δημοτικές και βουλευτικές εκλογές, και για πρώτη στην ιστορία της Ελλάδας, εκλέγεται στη Θεσσαλονίκη η πρώτη γυναίκα βουλευτής, η Ελένη Σκούρα. Αρκετά αργότερα, στο Σύνταγμα του 1975, κατοχυρώνεται η ισότητα ανάμεσα στα φύλα σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής και με μία σειρά διατάξεων προστατεύονται θεμελιώδη δικαιώματα με στόχο την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας (Άρθρο 4§2 Σ: «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις», Άρθρο 22§1 Σ: «Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας», Άρθρο 116§2 Σ. «Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών»).

Τα τελευταία χρόνια, το αποτέλεσμα μιας σειράς νομοθετικών παρεμβάσεων, στο χώρο της δημόσιας διοίκησης, υπέρ της δημοκρατικής αρχής της ίσης μεταχείρισης, αποτυπώνεται στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε ηγετικές θέσεις της δημόσιας διοίκησης και στην ενίσχυση της ισότητας στα κέντρα λήψης αποφάσεων, καταδεικνύοντας ότι η σύγχρονη δημόσια διοίκηση δεν έχει φύλο.

Ωστόσο, σύμφωνα με τις Εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, στο δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, διαπιστώνονται συστηματικά παραβιάσεις της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε ζητήματα υπηρεσιακής εξέλιξης και επισημαίνεται ότι η περίοδος εγκυμοσύνης και η μητρότητα συνεχίζουν να επηρεάζουν την εξέλιξη της σταδιοδρομίας των γυναικών.

Η οικονομική κρίση και τα επακόλουθα αυτής, περικοπές μισθών, προσωπικού, δομών στήριξης της οικογενειακής ζωής, απαξίωσης της επαγγελματικής ιδιότητας, οδήγησε σε όξυνση και μεγέθυνση της σύγκρουσης μεταξύ της εργασιακής και της οικογενειακής ζωής των γυναικών δημοσίων υπαλλήλων.

Επίσης, όπως επισημαίνεται από τη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, η παγκόσμια υγειονομική κρίση επιδείνωσε τα ήδη υπαρκτά φαινόμενα έμφυλων ανισοτήτων και ανέδειξε για ακόμη μία φορά τις γυναίκες και τα κορίτσια τα πρώτα σε αριθμό κοινωνικά θύματα αυτής της κρίσης, θέτοντας έτσι, για την περίοδο 2021-2025, προτεραιότητες πρόληψης και καταπολέμησης έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και ισότιμης συμμετοχής γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων/ ηγετικούς ρόλους (Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων).

Η ισότητα στην επαγγελματική εξέλιξη, τις αμοιβές, την εκπαίδευση-κατάσταση, απαιτεί ολιστική προσέγγιση και δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο ως ζήτημα εργατικής νομοθεσίας, καθώς είναι συνυφασμένο με την συνολική θέση της γυναίκας στην κοινωνική ζωή. Επιβάλλεται αλλαγή στον τρόπο αντίληψης και στάθμισης των πραγμάτων, ανεξάρτητα από φύλλο, κατανόηση ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και ίσο, σεβασμό στην προσωπικότητα του κάθε ατόμου, και αντιμετώπιση της εργασίας ως πρόκληση για δια βίου εκπαίδευση, μάθηση και καλλιέργεια, για την αρμονική συνεργασία των ανθρώπων.

 

 

------------------------------------------------------------------

v   Αβδελά Ε. (1987). Μισθωτές σχέσεις και φυλετικός καταμερισμός της εργασίας: Οι γυναίκες υπάλληλοι στην Ελλάδα, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. ΜΝΗΜΩΝ.

v   Αθανασιάδου Χ. (2002). Νέες γυναίκες με πανεπιστημιακή μόρφωση και η συμφιλίωση της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας στο σχεδιασμό της ενήλικης ζωής.

v   Ετήσια Έκθεση 2020. Η Εφαρμογή των Πολιτικών Ισότητας των Φύλων στους Δήμους. Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.

v   Οι γυναίκες στην αγορά εργασίας. Θεματικό Ενημερωτικό Δελτίο Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, European Commission.

v   Νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025. Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Iσότητας των φύλων.

v   Women in Public Administration, Μάιος 2019. International Knowledge Network of Women in Politics.

v   Lack of Women in Public Administration Leadership Threatens COVID-19 Recovery (2021).

 

    

 

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.