Μουσειο…λόγος: «ΦΙΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΡΟΔΙΤΣΑΣ»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα

Μουσειολόγος -  Επιμελήτρια Εκθέσεων
Διδακτορική Ερευνήτρια Μουσειολογίας & Επικοινωνίας της Επιστήμης

Όταν ταξιδεύουμε, κυρίως στο εξωτερικό, ανάμεσα στα «γνωστά» και επιβλητικά μουσεία, μας εντυπωσιάζει συχνά ο πλούτος των μικρών μουσείων και συλλογών που παρουσιάζουν την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά κοινοτήτων και εθνικοτήτων.

Τα μουσεία αυτά είναι τα τοπικά μουσεία, τα οποία διαθέτουν συλλογές αντικειμένων ανεκτίμητης αξίας και αφηγούνται με τρόπο άμεσο τις ιστορίες των προγόνων τους. Μπορούμε να πούμε ότι λειτουργούν ως πύλες, ως γέφυρες μεταξύ της ιστορίας της τοπικής κοινότητας, της εθνικής και παγκόσμιας ιστορίας για την καλύτερη κατανόηση τους.  

Το μουσείο τοπικής ιστορίας είναι ένας τύπος μουσείου που δείχνει την ιστορική εξέλιξη ενός τόπου/περιοχής χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα παρουσίασης όπως, εκθέματα, φωτογραφίες, μαρτυρίες, έντυπο υλικό, βίντεο, επαυξημένη πραγματικότητα κ.ά.

Τα μουσεία τοπικής ιστορίας δεν διαφέρουν σε καμία περίπτωση από τα τυπικά είδη μουσείων, προσφέρουν, όμως, μια διαφορετική ερμηνεία που σχετίζεται με την καθημερινή ζωή και τις μοναδικές ιστορίες των απλών κατοίκων της περιοχής. Τα τοπικά μουσεία προσφέρουν επίσης, μια εις βάθος ματιά στις «γνωστές» ιστορικές πληροφορίες με λεπτομέρειες, για τον τρόπο με τον οποίο τα εθνικά και διεθνή γεγονότα επηρέασαν την περιοχή που αντιπροσωπεύει το μουσείο.

Μια τέτοια προσπάθεια συναντούμε στην περιοχή μας, στη Ροδίτσακαιγια το σημαντικό αυτό θέμα των τοπικών μουσείων συζητήσαμε με τη Σοφία Τσεκούρα, μόνιμη κάτοικο Ροδίτσας, ψυχή του όλου εγχειρήματος για την ίδρυση και οργάνωση της ομάδας ΦΙΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΡΟΔΙΤΣΑΣ. Η Σοφία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Έχει ζήσει και εργαστεί σε Ελλάδα, Κύπρο, Αγγλία και Ισπανία. Η πιο πρόσφατη δουλειά της ήταν υπεύθυνη προγράμματος στο IESE Βusiness School, οικονομική σχολή του Πανεπιστημίου της Ναβάρα.

Κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης αποφάσισε να επιστρέψει στην περιοχή των προγόνων της, με αγάπη και μεράκι να βάλει τα θεμέλια για τη διατήρηση, ανάδειξη και προβολή της ιστορίας, μιας όχι τόσο διαδεδομένης περιοχής, της Ροδίτσας. 

Πώς πήρες την απόφαση να ασχοληθείς με αυτή τη δράση;

Εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, μια πόλη γεμάτη μουσεία, που είναι και η ίδια ένα υπαίθριο μουσείο. Στη συνέχεια ταξιδεύοντας και επισκεπτόμενη τα τοπικά μουσεία ένιωσα τη δύναμη και δυναμική που έχουν. Με το σύζυγό μου επιστρέψαμε με αφορμή την πανδημία από τη Βαρκελώνη όπου ζούσαμε τα τελευταία χρόνια  ( επίσης μια πόλη που βρίθει μουσείων) και εγκατασταθήκαμε μόνιμα στο σπίτι των προγόνων μου, το οποίο για μένα από μικρή ήταν ένα μαγευτικό μουσείο σύνδεσης και έκθεσης  του παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος της οικογένειας μας, μιας και σε αυτό κατοίκησαν 4 γενιές. Άρχισα να ψάχνω για την ιστορία της Ροδίτσας και όλοι απορούσαν και η απάντηση ήταν πάντα μια, πώς δεν υπάρχει τίποτα . Η αγάπη μου λοιπόν για την Ροδίτσα, ο σεβασμός στην ιστορία του τόπου μου και η ανάγκη να υπάρξει ένας θεματοφύλακας του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου του τόπου ήταν οι λόγοι.

Κάποια «άγνωστα» ιστορικά στοιχεία της περιοχής;

Εκτός του πρώην ονόματος της κοινότητας που ήταν Σαρμουσακλή όλα άγνωστα παραμένουν μέχρι σήμερα αφού βιβλιογραφία, πηγές στο διαδίκτυο δεν υπάρχουν.  Και εδώ έρχονται οι ΦΙΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΡΟΔΙΤΣΑΣ να τα εντοπίσουμε και να τα φέρουμε στο φως. Αλλά για να μην σας αφήσω έτσι, να ένα μικρό δείγμα για το οποίο ψάχνουμε περισσότερα και είναι σίγουρα ιστορικό στοιχείο: Στους ιστορικούς χάρτες η περιοχή της Ροδίτσας αναφέρεται ως Θάπεδον.

Πώς θα είναι προσβάσιμα αυτά τα ιστορικά τεκμήρια στο κοινό;

Αρχικά μέσω εκδηλώσεων,  εκθέσεων,  ημερίδων και αφιερώματα. Ταυτόχρονα και στο διαδίκτυο μέσω σίγουρα της ηλεκτρονικής σελίδας που θα δημιουργηθεί και με όποιο άλλο εφικτό τρόπο. Άμεσος στόχος μας είναι η δημιουργία της βιβλιοθήκης της Ροδίτσας όπου κάποια θα βρίσκονται εκεί προσωρινά και εν τέλει φυσικά όλα αυτά θα είναι μέρος του Mουσείου Ροδίτσας.

Πώς πιστεύεις ότι θα βοηθήσει την τοπική κοινότητα η ίδρυση του μουσείου;

Το συγκεκριμένο μουσείο καταρχήν θα κάνει τη Ροδίτσα πιο πλούσια πνευματικά αφού θα καλύψει το τεράστιο πνευματικό και πολιτιστικό κενό που υπάρχει δυστυχώς μέχρι και σήμερα. Η κοινότητα θα επωφεληθεί με τόσους πολλούς και διαφορετικούς τρόπους αφού το μουσείο σκοπό θα έχει να εξυπηρετήσει την κοινότητα μας: Καταγράφοντας την ιστορία, δημιουργώντας μια βιβλιοθήκη που θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του μουσείου, προσφέροντας κοινοτικές εκδηλώσεις και φυσικά θα μπει και στον τουριστικό χάρτη ως προορισμός που πρέπει να δεις. Ας μην υποτιμήσουμε εν τέλει και το οικονομικό αντίκτυπο μέσω των τουριστικών εσόδων που θα φέρνουν όλα τα παραπάνω στην κοινότητά μας.

Ποιος είναι ο πρωταρχικός στόχος για τη δημιουργία μουσείου; Ποια ιδέα κρύβεται πίσω από αυτή τη σκέψη;

Η αναβάθμιση της Ροδίτσας. Τόσο απλά όμως τόσο τίμια. Μεγάλωσα με τις ιστορίες της γιαγιάς μου για τη Ροδίτσα και με λυπεί που τώρα έχει γίνει μια απλή έκταση χωρίς καμία σημασία. Μπορεί και της αξίζει να γίνει αυτό που η δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα του δήμου Λαμιέων οφείλει να είναι. Δε μας λείπει τίποτα, αντιθέτως όλα είναι εδώ και περιμένουν να τα αναδείξουμε. Ιστορικός πλούτος, φυσικός πλούτος,  ομορφιά…τα πάντα. Το μόνο που λείπει είναι η δράση και αυτή ο ομάδα,  οι φίλοι ιστορίας και μουσείου Ροδίτσας, θα κάνει ότι χρειαστεί για να τα αναδείξει.

Ποια είναι τα κριτήρια για την επιλογή των τεκμηρίων που συλλέγετε;

Σίγουρα να αφορούν με οποιοδήποτε τρόπο τη Ροδίτσα, τα άτομα που έζησαν ή και συνδέθηκαν με αυτή και την όποια τοπική δραστηριότητα. Από τη στιγμή που ξεκινάμε από το μηδέν συλλέγουμε τα ΠΑΝΤΑ. Η καταγραφή και έκθεση της ιστορίας της Ροδίτσας είναι αυτή τη στιγμή λόγω της έλλειψης πρωτοβουλίας τις προηγούμενες δεκαετίες tabula rasa. Όποια πληροφορία, στοιχείο, κειμήλιο, προφορική μαρτυρία είναι πολύτιμα και θα συμβάλουν σε αυτό το πολιτιστικό εγχείρημα για τον τόπο μας.

Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε στην τοπική κοινότητα για να συμμετάσχουν στο όλο εγχείρημα;

Ότι ΟΛΟΙ είναι σημαντικοί, ευπρόσδεκτοι και έχουν να προσφέρουν αλλά και να κερδίσουν από τη συμμετοχή τους στο εγχείρημα αυτό. Αρκεί να θέλουν! Προτρέπω λοιπόν όλους,  όχι μόνο τους Ροδιτσιώτες και Φθιωτες αλλά από οπουδήποτε και αν είστε ή μένετε να έρθετε σε επαφή μαζί μας και θα βρούμε μαζί τον καλύτερο τρόπο να βοηθήσετε/ στηρίξετε. Ένα τηλέφωνο,  ένα μήνυμα ή ένα email αρκεί. Σας ευχαριστώ πολύ για το βήμα και την ευκαιρία να μάθουν οι αναγνώστες για τη δράση αυτή μέσω της αξιόλογης στήλης σας. Θα χαρώ να γίνουμε μια μεγάλη και δυναμική ομάδα με όμορφες δράσεις και ένα αποτέλεσμα που θα τιμά τον τόπο μας.

Για να δούμε, όμως, με λίγα λόγια, τι προσφέρει ένα τοπικό μουσείο σύμφωνα με τη σύγχρονη μουσειολογία και την πολιτιστική διαχείριση;

Το τοπικό μουσείο μπορεί να βοηθήσει τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες να δουν την περιοχή με «άλλα μάτια»! Με ένα σύγχρονο και οργανωμένο μουσείο, η περιοχή θα προσελκύσει επισκέπτες για να γνωρίσουν βαθύτερα την τοπική ιστορία της συγκεκριμένης περιοχής, να ανταλλάξουν απόψεις και αποκτήσουν μοναδικές εμπειρίες. Τα μουσεία από τη φύση τους έχουν σκοπό να συλλέγουν, διατηρούν, ερευνούν, ερμηνεύουν και εκθέτουν τα υλικά και άυλα στοιχεία της κοινωνίας μας. Πρωταρχικός ρόλος των μουσείων και ειδικά των τοπικών μουσείων είναι η συμμετοχή και η εκπαίδευση της κοινότητας. Τα μουσειακά εκθέματα έχουν τη δυνατότητα να εμπνεύσουν και να δώσουν κίνητρα για περαιτέρω έρευνα και μελέτη, όπως για ένα αντικείμενο, χρονική περίοδο ή και ιδέα. Ένα από τα σημαντικότερα θέματα για την ίδρυση μουσείου και την πολιτιστική ανάπτυξη είναι η σύνδεση με την κοινότητα με σκοπό την οικονομική της ανάπτυξη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί φυσικά με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, με ένα σύνολο δράσεων και ένα οργανωμένο στρατηγικό σχεδιασμό.   

Ευχαριστούμε για τη συνέντευξη τη Σοφία Τσεκούρα και θα συνδράμουμε σε αυτή την εξαιρετική πρωτοβουλία για την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου μας. Μία φράση που αποτυπώνει την αναγκαιότητα για τη γνώση της ιστορίας μας είναι του George Santanya, συγγραφέα και φιλοσόφου, ο οποίος ανέφερε: «Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει».