Μουσειο…λόγος: «Κάθε καπέλο και μια ιστορία»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα
Μουσειολόγος - Επιμελήτρια Εκθέσεων
Υπ. Διδάκτωρ Μουσειολογίας & Επικοινωνίας της Επιστήμης

Οι περισσότεροι πολίτες της Ελλάδας έχουν εγκαταλείψει τις πόλεις, λόγω του καύσωνα και αναζητούν δροσιά στις παραλίες ή στις ορεινές περιοχές. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα προστασίας και προφύλαξης κατά τη διάρκεια αυτών των υψηλών θερμοκρασιών, όπως να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο, να προστατεύεται η επιδερμίδα από τις ηλιακές ακτινοβολίες με αντιηλιακά προϊόντα, καπέλα και γενικότερα προστατευτικά μέσα.

To καπέλο αυτήν την περίοδο είναι απαραίτητο για την προστασία μας. Ήταν πάντοτε προστατευτικό μέσο ή και αξεσουάρ;

Σε πολλές χώρες συναντούμε Μουσεία Καπέλων, τα οποία είναι είτε αφιερωμένα στην τοπική παραδοσιακή ενδυμασία είτε παρουσιάζουν την ιστορία του καπέλου διαχρονικά. Ένα από αυτά τα μουσεία είναι το Παγκόσμιο Μουσείο Καπέλου στη Λετονία και ειδικότερα στην πρωτεύουσα, τη Ρίγα. Η ψυχή του Μουσείου υπήρξε ο περιηγητής Kirill Babaev, όπου πριν περίπου είκοσι χρόνια, αποφάσισε να συλλέξει παραδοσιακές φορεσιές. Αυτή η ιδέα δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί από την αρχή, διότι δεν υπήρχε διαθέσιμος χώρος  για να φιλοξενήσει τη συλλογή, ώσπου το 2002 βρέθηκε το κτίριο στο οποίο στεγάζεται σήμερα.

Η συλλογή ταξίδεψε και στη Ρωσία σε περιοδικές εκθέσεις. Ο ιδρυτής του Μουσείου συνεχίζει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, συλλέγει διάφορα ήδη φορεσιών και αξεσουάρ και τα προσφέρει στο μουσείο.

Η ιστορία του μουσείου ξεκινά τον Ιανουάριο του 2002, όταν αγοράστηκε το πρώτο έκθεμα στη νυχτερινή αγορά της πόλης Changmai, που βρίσκεται στα βόρεια της Ταϊλάνδης -ήταν ένα γυναικείο καπέλο «Akha», διακοσμημένο με κοχύλια, μεταλλικές πλάκες και νομίσματα.

Από εκείνη την ημέρα μέχρι το 2014, η συλλογή συνέχισε να εμπλουτίζεται με νέα εκθέματα από όλο τον κόσμο και ο μεγάλος αριθμός των εκθεμάτων αφηγείται την ιστορία των λαών του κόσμου.

Το μουσείο έχει σχεδιαστεί ως ένα ταξίδι σε όλο τον κόσμο μέσα από πέντε αίθουσες, το οποίο μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε μία ώρα. Τα περισσότερα εκθέματα είναι χειροποίητα, οικογενειακά κειμήλια, αντίκες που το καθένα έχει τη δική του ιστορία, μιας και ο συλλέκτης έχει καταγράψει τις ιστορίες τους. Η επίσκεψη στο μουσείο σε ταξιδεύει στον κόσμο.

Η συλλογή του περιλαμβάνει παραδοσιακά καπέλα και αξεσουάρ από όλο τον κόσμο, που ο επισκέπτης μπορεί να πληροφορηθεί για τα εκθέματα και σε «διαδικτυακή επίσκεψη» στη διαδραστική εφαρμογή του μουσείου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι για την Ελλάδα το μουσείο έχει καταγράψει  το φέσι, το οποίο αναλύει ότι «είναι το παραδοσιακό και πιο δημοφιλές κάλυμμα κεφαλής στην Ελλάδα. είναι ένα «σκουφάκι» με κόκκινη φούντα που σχετίζεται με το τούρκικο φέσι.

Το ανδρικό είναι συνήθως μικρότερο σε μέγεθος από τα γυναικείο. Η κάτω πλευρά έχει ραμμένα σχέδια και ένα κίτρινο διπλό τελείωμα τυλίγει το κεφάλι πιο σφιχτά. Ένα τέτοιο «φέσι» φορούν οι «φρουροί» στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, Ελλάδα.», σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχει στους επισκέπτες το μουσείο. Άλλο ένα έκθεμα από την Ελλάδα είναι το γυναικείο φέσι, όπου σύμφωνα με την περιγραφή η οποία είναι: «Το φέσι είναι το παραδοσιακό κάλυμμα κεφαλής στην Ελλάδα.

Οι παντρεμένες γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να το φορούν, όπως και οι άνδρες. Δυστυχώς, οι περιγραφές και τα στοιχεία είναι ελλιπή για το πλήθος πληροφοριών που θα μπορούσε να δοθεί στον αναγνώστη, αλλά μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μια καλή προσπάθεια που πρέπει να εμπλουτιστεί με νέα στοιχεία. Το μουσείο συχνά οργανώνει περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις για τον σύγχρονο ρουχισμό με το συνεργαζόμενο μουσείο «Μουσείο παραδοσιακών παπουτσιών».

Τα παπούτσια, ως μέρος της εθνικής ενδυμασίας αποκαλύπτουν πολλά μυστικά για την ιστορία και τις παραδόσεις των ανθρώπων, τα έθιμά τους, δείχνουν ομοιότητες και διαφορές πολύ μακρινών πολιτισμών. Η ιστορία των παπουτσιών είναι τόσο παλιά όσο και η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, και τα παπούτσια, όπως όλα τα άλλα μέρη της ένδυσης άλλαξαν μεταξύ των λαών.

Μέρος της συλλογής του Μουσείου Παπουτσιών βρίσκεται στο Παγκόσμιο Μουσείο Καπέλου στη Λετονία. Η παραδοσιακή συλλογή υποδημάτων ανανεώνεται συνεχώς ανάλογα με τα ταξίδια των επιμελητών και ιδρυτών, μερικές φορές, όπως αναφέρουν για να αποκτήσει κανείς ένα νέο ζευγάρι παπουτσιών, πρέπει να περάσει από μια δύσκολη διαδρομή – χωρίς την οποία, η επιτυχία δεν θα είχε νόημα!

Η συνεργασία αυτών των δύο Μουσείων είναι ιδιαίτερα σημαντική και αποδεικνύει την προσπάθεια των μουσείων να εντάξουν και να διανθίσουν τις σχέσεις τους μέσω δημιουργικών δράσεων, επιμόρφωσης και ψυχαγωγίας.

Στη σύγχρονη κοινωνία, ιδρύονται με ταχύτατους ρυθμούς μουσεία πολλών και διαφορετικών κατηγοριών, τα οποία αναθεωρούν τον ρόλο και την επικοινωνιακή πολιτική τους, μέσω νέων θεωριών και πρακτικών.

Τα μουσεία δίνουν προτεραιότητα στην έρευνα και στη διαφύλαξη των συλλογών τους και αυξάνουν τις συνεργασίες τους. Παράλληλα, χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες για τη συντήρηση, μεταφορά και έκθεση των εκθεμάτων, ακολουθώντας μια πολιτική εξωστρέφειας.

Στην περίπτωση του Μουσείου Καπέλου, επικεντρώνεται στην πολιτική συνεργασίας με άλλα μουσεία του εξωτερικού μέσω του δανεισμού εκθεμάτων για τις περιοδικές εκθέσεις, προώθηση και διοργάνωση κοινών δράσεων με κύριο στόχο  την εξωστρέφεια, τη βιωσιμότητα, την ενίσχυση και την ανάδειξή του. Τα εκθέματα των δύο μουσείων αφηγούνται μαζί τις δικές τους ιστορίες, κάνοντας τον επισκέπτη να βιώσει μια μοναδική εμπειρία!