Τα λουλούδια ως βασικό στοιχείο της λαϊκής παράδοσης και τέχνης

Ανώτατη έκφραση θεϊκής δημιουργικής αγάπης στο γήϊνο περιβάλλον αποτελούν τα λουλούδια. Δεν είναι τυχαίο δε, ότι, ο εορτασμός τους γίνεται κατά τη θερμότερη εποχή του έτους την Άνοιξη και περισσότερο την πρωτομαγιά, που λόγω της υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας κυκλοφορούν έντονα οι χυμοί στους φυτικούς οργανισμούς, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τα ομορφότερα φυσικά στολίδια τα λουλούδια. Κατά την Αρχαιότητα τελούνταν διάφορες γιορτές ή ειδικές πομπές, που γίνονταν σε ανάμνηση της Αναγέννησης της φύσης. Τέτοιου είδους γιορτή και τα ανθεσφόρια τελούνταν κατά τις αρχές της Άνοιξης, κατά την οποία λιγερόκορμες κοπέλες με λουλουδένια στεφάνια στα κεφάλια τους με ειδικές κινήσεις αναπαρίσταναν την αρπαγή της Περσεφόνης απ’ το Θεό Πλούτωνα του κάτω κόσμου.

Σημαντική επίσης γιορτή υπήρξαν και τα Παναθήναια, κατά την οποία κοπέλες αρχοντικών οικογενειών έχοντας στα κεφάλια τους καλάθια γεμάτα λουλούδια, με το όνομα “κανηφόροι”, κατευθύνονταν ως πομπή λιτανείας προς τον Ναό της Θεοτότητας Αθηνάς πάνω στο λόφο της Ακρόπολης των Αθηνών. Αργότερα κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο και στη διάρκεια της Άνοιξης γιορτάζονταν τα λεγόμενα ροζάπια, με σκοπό να τιμήσουν τη θεότητα της γονιμότητας τη Μάγια, απ’  όπου προήλθε και το όνομα Μάϊος, δηλαδή Maja ➔ Major ➔ Μάϊος.

Έντονη λοιπόν και διαρκής είναι η παρουσία των λουλουδιών στους διάφορους τομείς της τέχνης αλλά και της Λαϊκής Παράδοσης και Λογοτεχνίας. Καθημερινά ο σοφός λαός μας αποτυπώνει με διάφορους τρόπους, μιμούμενος τη θεϊκή δημιουργία, τα φυσικά αυτά στολίδια πάνω σε αντικείμενα τέχνης και διακόσμησης. Τα υλικά που χρησιμοποιεί ο κάθε τεχνίτης είναι πότε πανί ή ξύλο ή μέταλλο ή πηλό και πότε τη γραφίδα πάνω σε χαρτί. Έτσι διάφοροι τομείς τέχνης όπως είναι η Αρχιτεκτονική, η Γλυπτική, η Κεραμεική, η Υφαντική και η Μεταλλουργία κυρίως χρησιμοποιούν ποικιλίες λουλουδιών με σχηματικό τρόπο, για να εκφράσουν τα καλαισθητικά τους ένστικτα.

Ειδικότερα σε διάφορους ναούς της Βυζαντινής περιόδου παρατηρούμε διακοσμητικά σχέδια λουλουδιών σε τοιχογραφίες, στους τρούλους ή σε άλλα μέρη των ναών. Το αποκορύφωμα όμως της απεικόνισης λουλουδιών σε αντικείμενα τέχνης παρατηρείται σε υφαντά χαλιά ή κεντήματα από γυναίκες με την ιδιότητα της κεντίστρας. Δεν υπάρχει λουλούδι, κλαρί, φυλλωσιά, που να μην το υφαίνει η υφάντρα και να μην το προσαρμόζει στην τεχνική που απαιτεί η κεντησιά του αργαλειού, δίνοντάς του ιδότυπη φόρμα. Η κεντίστρα εξάλλου μοιάζει να ζωγραφίζει με τις λεπτότερες βελονιές, με τους πιο ζωηρόχρωμους χρωματισμούς και με όλες τις αποχρώσεις του μεταξιού, του μαλλιού, του μπαμπακιού, όλα τα φυτά και τα λουλούδια της φύσης.

Ειδικότερα με τη λεπτή κλωστή της πλέκει στις νταντέλλες, μπιμπίλες στις κάλτσες της, μύρια βλαστάρια και λουλουδικά. Έτσι κάμπος σπαρμένος με λουλούδια κεντημένα, υφασμένα, πλεγμένα είναι η φορεσιά της.
Μικρά λουλουδάκια, βλαστάρια, κοτσανάκια, φυλλαράκια, κρυμμένα διακριτικά, στολίζουν τις φανέλλες, τις κάλτσες, το πουκάμισο.  Παράλληλα μια μεγάλη ποικιλία λουλουδιών όπως: γαρούφαλλα, λαλέδες, νάρκισσοι, ζουμπούλια, βιολέτες, μαργαρίτες, μήλα, τριαντάφυλλα, γιασεμιά, κρίνοι, αγιόκλημα, καμέλλια, ορτενσία και φούξια, στολίζουν τα διάφορα μέρη, της φορεσιάς όπως είναι: τα μανίκια, οι τραχηλιές, η φούστα, το πανωκόρμι, τα ζωνάρια και οι μπόλιες.

Όμως άφθονο είναι και το ποιητικό στοιχείο μέσα στον λουλουδόκοσμο. Κορυφαίος ποιητής που εξυμνεί τα λουλούδια στα ποιητικά του έργα είναι και ο Κωστής Παλαμάς, που στο πένθιμό του έργο ο “Τάφος” αναφέρεται στις παγωμένες καμέλιες, ενώ σε άλλο έργο του, τα “αρχαία μονοπάτια” αναφέρει την έκφραση “το μοσχοβόλημα ενός ρόδου μακρινού”. Γενικά στα έργα του τα “δεκατετράστιχα” και τα “τετράστιχα” χαρίζει τα λουλούδια του σε πλούσιους και φτωχούς, σε δίκαιους και άδικους, Τα λουλούδια αυτά επίσης είναι πότε άγρια, πότε ήμερα, πότε βουνίσια, πότε σπιτικά. Ρόδα, γαρύφαλλα και μενεξέδες μοσχομυρίζει ο Μαλακάσης, ο αρχοντικός.

Ενώ ρόδα και κρίνα απ’  τον αγρό λευκά κρατούν στα δάχτυλα οι μυστικόπαθες οπτασίες του Χατζόπουλου του ρομαντικού. Τέχνη επομένως, σύμφωνα με τον κ. Ρώτα είναι να μεταμορφώσεις τον κοινό λόγο σε παραμύθι, αναγάγοντας την ομορφιά σε πνεύμα και ιδέα. Λυρική είναι η διάθεση του ποιητή που γράφει: «Απρίλη απριλοφόρετε και Μάη με τα λουλούδια, τον κόσμο τον εγέμισες τ’ ανθίτζια και τα ρόδα”. Σε χαρακτηριστικό πάλι Δημοτικό Τραγούδι διαβάζουμε: “Τη στράτα σου νεφύτεψα μηλιές και κυδωνίτσες και νερατζούλες και κιτριές και δάφνες και μυρσίνες”. Λουλούδια λοιπόν και Μουσική ενώνονται μ’  έναν κοινό ρυθμό, που φανερώνει το Μεγαλείο της Φύσης. Αφού σύμφωνα με τον Διον. Σολωμό: “Η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα και με τη σκιά που φούντωσε και κλειεί δροσιές και μόσκους...”.