ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ : Το πρόβλημα της διγλωσσίας

                          Γράφει ο Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος

ΕΠΙΚΙΔΕΙΟΣ  ΛΟΓΟΣ,
28  ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ, 1868.

Νέα 18ετής, η Μαριγώ Χ. Σάϊκα απεβίωσε το παρελθόν Σάββατον 23 τρέχοντος, προσβλησθείσα υπό αιματορικού πυρετού, ετάφη δε μετά της ανηκούσης πομπής και επί του τάφου της εξεφωνήθη ο επόμενος λόγος υπό του Κωνσταντίνου Παναγιωτίδου.

ΛΟΓΟΣ

Φεύ πόσους βλέπομεν αποθνήσκοντας. Η Μοίρα ταύτη είναι ο θάνατος, θύματα θέλει είναι και είναι ζηλότυπος σφόδρα. Εις την πένθιμον,εις την μαύρην αγκάλην του, δύο βασίλεια επίσης ωραία, επίσης ευγενή, το των ανθρώπων και των φυτών περισφήγκον, θανασίους εκχύνει τους θλιβερούς στεναγμούς του και σκληρούς ως γρανίτης, άτεγκτος ως η εκδίκησις, αρπάζει, μαραίνει καθ’ εκάστην με το πικρόν φίλημά του, τα ρόδα του κόσμου, τα άνθη των κήπων μας! Ίδατε την ατυχή ταύτην νεάνιδα, το γλυκή αυτό πρόσωπον, το αθώο αυτό χείλος, χθές μόλις εισήλθεν εις την ζωήν και ήδη προσέρχεται εις το μνήμα! Να τι είναι ο κόσμος, ον γέροντες παλιοί, όταν εις την ζωήν εισερχόμεθα, μας επαινούσι!
Ζωή και θάνατος, αρχή και τέλος, ιδού τα σύμβολα παντός γενητού. Παράλληλοι πόλεις η ζωή και ο θάνατος. Κατοίκους έχουσιν ημάς, οίτινες, αλλοίμονον καταδικάσθημεν να πλανώμεθα εν αυταίς αιωνίως, αλλά φεύ, μίαν μόνην στιγμήν να σταματώμεν εις την πόλιν της ζωής. Ίδατε την ατυχή ταύτην νύμφην. Χθες, έτι πλανωμένη εν τη ζωή  επάτει διά του αβρού ποδός  της τα ρόδα και δεν ησθάνετο και δεν εννόει, η ταλαίπωρος ότι, άνθος αύτη εύοσμον, ήθελε μαρανθή σήμερον από την πνοήν του θανάτου. Ταύτη είνε η Μοίρα, ο θάνατος  θύματα θέλει και είνε ζηλότυπος σφόδρα. Χθές έτι, ω άτυχη κόρη, πλήρης χαράς και αθώων τέρψεων ήκμαζες εις τον πατρικόν σου οίκον, και εν υπερηφανεία σε ατένιζεν ο Πατήρ σου, και εν χαρά σε ελάτρευον οι συγγενείς. Σώφρων, χρηστοήθης, επιμελής, μειδιώσα εισήρχεσω εις την ζωήν, αλλά πριν ή την οδόν πατήσης, ελοξοδρόμησας αίφνης απ’ αυτής και χείρ άπονος και σκληρά σε εσταμάτησεν από τον δρόμον σου, έκλεισε την βίβλον του μέλλοντός σου, και το πένθος εβύθισεν εκείνους ων ήτο η μόνη χαρά και ελπίς και παρηγορία. Τέκνον χριστού πατρός η ατυχής νύμφη εξείχεν εν φόβω και σεβασμό Κυρίου, ενάρετος εν τω βίω της, χρηστοήθης, αγαθή, είχεν όλας τας αρετάς εκείνας, όσαι ευφραίνουσι την καρδίαν πατρός, και ωφελούσι τον κατέχοντα αυτάς. Πλήν δεν επέπρωτο να καρποφορούσι. Νέα έτι η αγαθή  Μαριγώ ηρπάγη αφ’ ημών, ίνα μη κακία αλλάξη το φρόνημά της.
Έλθετε, φιλήσατε αύτη, του χωρισμού το φίλημα, δότε αύτη τον ασπασμόν του αποχαιρετισμού. Άλλωστε δεν θα την επανίδωμεν, μιαρόν έτι, και η γή, μαλλόν του θανάτου ζηλότυπος. Είθε, ελθέ, Πάτερ ταλαίπωρε, και δύστυχε, ελθέ ν’ασπασθής διά τελευταίαν φοράν την αγαπητήν σου θυγατέρα, ανεπανόρθωτον το δυστύχημά Σου. Ανδρίζου όμως εν συνέσει και υπομονή, ανδρίζου πεποιθώς επί τας ανεξιχνιάστους βουλάς εκείνου, ον αιώνες όλοι λατρεύουσι και ου το μέγα και ελάχιστον έλεος, ουδένα εγκαταλείπει.

ΦΩΝΗ  ΤΟΥ  ΛΑΟΥ
28 Νοεμβρίου 1868. Φ. 351.

Το γλωσσικό ζήτημα αναμφίβολα, αποτέλεσε ένα από τα κρισιμώτερα θέματα που απασχόλησε τη χώρα για πάρα πολλά χρόνια. Η διαμάχη αυτή, σχετικά με τη χρήση της λόγιας ή της δημοτικής γλώσσας πήρε διαστάσεις πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές, ενώ πολλοί άνθρωποι εξορίστηκαν ή έχασαν τη ζωή τους.
Ο όρος, «γλωσσικό ζήτημα» αναφέρεται στο διχασμό ανάμεσα στην απλή ομιλούμενη-δημοτική- και τη λόγια γλώσσα-καθαρεύουσα-γλώσσα, και στο ερώτημα που προέκυψε σχετικά με το ποια από τις δύο θα επικρατήσει και θα γίνει, «εθνική γλώσσα», η επίσημη, δηλαδή, η γλώσσα του Έθνους, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Οι ρίζες του ζητήματος εντοπίζονται από τον 1ο αιώνα π.Χ.  και κορυφώθηκε κατά την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους.
Πολλές οι προσπάθειες και οι αγώνες για την καθιέρωση μιας γλώσσας. Τελικά το 1974, η Κυβέρνηση Καραμανλή παρέλειψε τη γλωσσική διάταξη στο Σύνταγμα της Μεταπολίτευσης και το 1977 αποφάσισε τη χρήση της Δημοτικής σ’ όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, σε όλες τις λειτουργίες και τα έγγραφα του Κράτους, ενώ το 1982 η Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου έδωσε και την  οριστική λύση του προβλήματος με την κατάργηση του πολυτονικού συστήματος.

Άρθρο δεύτερο

Μετά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, ο τονισμός του γραπτού ελληνικού λόγου θα γίνεται σύμφωνα με το μονοτονικό σύστημα.

Αθήναι, 30 Ιανουαρίου 1982.
               Ο Πρόεδρος  της Δημοκρατίας
               Κωνσταντίνος Καραμανλής.
             
Υπουργός  Παιδείας  και Θρησκευμάτων
                 Ελευθέριος Βερυβάκης.

   Φωτ: SEBBASTIAO SALGADO, 1944.