Και ο αριθμός Π = 3,14159... έχει την «ημέρα» του!

Πολλά πράγματα - σύμβολα τώρα τελευταία τα κάνουμε «ημέρες» π.χ. ημέρα της μάνας, του πατέρα, του παιδιού, των ερωτευμένων... Δεν ήξερα ότι η 14η Μαρτίου είναι η ημέρα του αριθμού Π.
Ας γράψουμε κάτι, γι’  αυτόν τον σπουδαίο αριθμό, απλό για τους αναγνώστες του “ΛΑΜΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ”. (Τα σπουδαιότερα μπορούν να τα βρουν στο βιβλίο μου: Ο κόσμος των Ελληνικών Μαθηματικών).
Πολλές φορές άκουγα από τους μαθητές μου τη φράση «όλα αυτά τα θεωρήματα χρησιμεύουν σε κάτι;». Αρκετές φορές τους  έπειθα με απλά κατανοητά παραδείγματα πρακτικών εφαρμογών.
Όταν οι μαθηματικοί ερευνούν και ανακαλύπτουν νέα θεωρήματα, νέες σχέσεις ανάμεσα σε αριθμούς και μεγέθη, δεν ψάχνουν πάντοτε για κάποια αλήθεια με πρακτική εφαρμογή. Αλλοίμονο αν καλλιεργούμε την επιστήμη μόνο για πρακτικούς σκοπούς· είναι σα να γδύνουμε την ψυχή μας.
Άλλωστε κάποιο θεώρημα που μελετάμε σήμερα και νομίζουμε ότι δεν θα έχει πρακτική εφαρμογή, ίσως στο μέλλον να υπηρετεί πάρα πολλές.
Ο Αρχιμίδης στο βιβλίο του «Κύκλου μέτρησις» υπολογίζει το εμβαδό και το μήκος του κύκλου με τη βοήθεια της διαμέτρου του. Εξάγει δε ως συμπέρασμα ότι ο λόγος του μήκους προς τη διάμετρό του είναι ίση με Π=3,14159.    
Τότε ίσως δεν φανταζόταν σε πόσες άλλες μαθηματικές οντότητες θα εμφανιζόταν, ή θα τις υπηρετούσε. π.χ. στην ανάλυση μιας περιοδικής συνάρτησης σε τριγωνομετρική σειρά με τη βοήθεια συντελεστών Euler - Fourier που έχει την εφαρμογή της στην τηλεόραση που μας διασκεδάζει!!
Ο αριθμός Π είναι υπερβατικός με άπειρα δεκαδικά ψηφία που δεν επαναλαμβάνονται με κάποια σειρά (μη περιοδικός), σε αντίθεση π.χ. με τον
3/7    = 0,428571428571...
που έχει και αυτός άπειρα δεκαδικά ψηφία αλλά επαναλαμβανόμενα (περιοδικός αριθμός).
Για την μνημόνευση κάποιων δεκαδικών ψηφίων του αριθμού Π από τα άπειρα που έχει ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικολ Χατζηδάκης (1872 - 1942) επενόησε την παρακάτω πρόταση:
«Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί. Το κύκλον μήκος ίνα ορίση διαμετρω, παρήγαγεν αριθμόν απέραντον και ον φευ ουδέποτε όλον οι θνητοί θα εύρωσι».
Αν γράψετε τους αριθμούς που αντιστοιχούν στα γράμματα κάθε λέξης έχετε μπροστά σας τον αριθμό Π=3,1415926535897932384626... δηλ. τα πρώτα 23 ψηφία του.
Οι Ρουμάνοι το 1889 παρουσίασαν ανάλογη πρόταση που δίνει τα 11 πρώτα ψηφία. Οι Γερμανοί τη δική τους με 24. Το ρεκόρ το κατέχουν οι Γάλλοι με τετράστιχο που δίνει 31 ψηφία.
«Que j’  aime a faire apprendre» και σε ελεύθερη μετάφραση του γιού μου Δημήτρη Α. Γκίκα:
«Πόσο επιθυμώ οι σώφρονες να μάθουν ένα χρήσιμο αριθμό.
Αθάνατε Αρχιμήδη, καλλιτέχνη, μηχανικέ.
Ποιός την αξία της κρίσης σου μπορεί να εκτιμήσει.
Το πρόβλημά σου για μένα παρόμοια πλεονεκτήματα είχε».
Το ρεκόρ των Γάλλων κανένας πλέον δεν μπορεί να καταρρίψει κατασκευάζοντας πρόταση με 32 λέξεις γιατί απλούστατα το 32ο ψηφίο του «Π» είναι το μηδέν (0) και λέξη με μηδέν γράμματα δεν υπάρχει.! Αξεπέραστο πλέον εμπόδιο.
Οι μνημοτεχνικοί αυτοί κανόνες έχουν μόνο ιστορική αξία και όχι πρακτική. Οι σύγχρονοι υπολογιστές δίνουν εκατομμύρια ψηφία. Κρατάμε κάθε φορά τόσα στους υπολογισμούς μας, ανάλογα με την ακρίβεια που θέλουμε να πετύχουμε.

Γράφει ο: Αθ. Δ. Γκίκας
Μαθηματικός