ΟΔ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ: Στρατηγικό μυαλό εν μέσω χάους (1822)

Καρανάσιος Γ.
gkaranasios24@gmail.com

(Τα "μικρά" τοπικά ιστορικά γεγονότα, συνθέτουν τα μεγάλα της ιστορίας μας).

  Το καλοκαίρι του 1822 (τέλη Ιουνίου), όταν ο τουρκικός στρατός του Μαχμούτ Δράμαλη Πασά (και βαλής της Πελοποννήσου με βαθμό βεζίρη από το 1822 - από τη Δράμα), με πάνω από 30.000 άνδρες (24.000 πεζούς, 6.000 ιππείς, μεταγωγικά ζώα- αλογομούλαρα και 500 καμήλες), κατέβαινε ατουφέκιστος τον Ισθμό της Κορίνθου, το επαναστατημένο ελληνικό έθνος παραπατούσε από ΕΣΩΤΕΡΙΚΈΣ ΔΙΧΌΝΟΙΕΣ.*

  Την ώρα που πολιτικοί ηγέτες διαγκωνίζονταν για εξουσίες (1 Ιουλίου καταστρέφει Θήβα) και ο φρούραρχος της Κορίνθου ένας παπαδο-Θεοδωρίδης με το ψευδώνυμο «Αχιλλέας», που τον έβαλε ο Κωλέτης μόνο και μόνο για να μην πέσει στα χέρια των στρατιωτικών, του Κολοκοτρώνη εγκατέλειπε το φρούριο χωρίς μάχη (5 Ιουλίου 1822), ο Οδ. Ανδρούτσος κράταγε στη Ρούμελη μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς!

  Οι Ρουμελιώτες συγκράτησαν τα τουρκικά στρατεύματα με μία σειρά συγκρούσεων στη Φθιώτιδα και τη Λοκρίδα επί τέσσερις μήνες, όταν οι Τούρκοι στο Ζητούνι,  προετοίμαζαν την ασφαλή διάβαση του βαλή - κυβερνήτη Δράμαλη.

  Στρατεύματα του Δράμαλη βρισκόταν στη Φθιώτιδα από τον Φλεβάρη του 1822 για να ετοιμάσουν την κάθοδό του στην Πελοπόννησο (1820 διορίστηκε βαλής - κυβερνήτης της Λάρισας-Φθιώτιδας και το 1822, όπως τονίστηκε βαλής της Πελοποννήσου)!

  Το διάστημα αυτό, 30 ανταγωνιστικές μάχες έγιναν από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο του 1822.**

  Ο Ανδρούτσος συντόνισε τις επιθέσεις σε Στυλίδα, Νευρόπολη, Αλαμάνα και σ΄ άλλες περιοχές.

  Ο Ανδρούτσος έκανε και κάτι άλλο που δεν είναι γνωστό:

Αποχώρησαν από τη στρατιά του Δράμαλη 6.000 Τουρκαλβανοί - Γκέκηδες. Οι επικεφαλής τους μπέηδες ήταν γνωστοί και φίλοι του Οδυσσέα από την αυλή του Αλή πασά.

Γράφει ο Γεωργαντάς ο Γραμματέας του: «Ο Οδυσσέας αφού συνεν­νοήθηκε μαζί τους, τους έπεισε να αποσυρθούν από το Δράμαλη και να μην τον ακολουθήσουν στην Πελοπόννησο». Τούτο έκαμε το Δράμαλη να αργοπορήσει την είσοδό του μέχρι να βρει και να εντάξει τους αντικαταστάτες τους.

  Μάλιστα, όταν ξεκίνησε ο Δράμαλης για να αποτελειώσει την ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ήταν πολύ αισιόδοξος, ίσως από τις πληροφορίες του που είχε για τις δι­χόνοιες των Ελλήνων, όπως γράφει ο ιστορικός Κόκκινος.

  Ο μόλις αμνηστευθείς Οδ. Ανδρούτσος, αμέσως στέλνει γράμμα στον τότε πρόεδρο του Εκτελεστικού, Αθ. Κανακάρη, όπου μέσα σε μία μόνο φράση που έσφαζε, γράφει:

«Σας στέλνω 30.000 Τούρκους για να μονοιάσετε. Εγώ υπόσχομαι να μην αφήσω άλλους να περάσουν».

Γιατί όμως ο Ανδρούτσος γράφει «για να μονιάσετε»;

Τι συνέβαινε στις τάξεις των Ελλήνων τότε;

  Κανείς όμως δεν έδωσε στοιχειώδη σημασία επειδή ακριβώς αποστολέας ήταν ο Δυσέας (όπως ονομαζόταν ο Ανδρούτσος στη γλώσσα των αγωνιστών).

  Τα ελληνικά στρατεύματα αφού είχαν επιτύχει σημαντικές νίκες τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης και είχαν εγκαταστήσει μέσα τους το αίσθημα της ελευθερίας, στράφηκαν ο ένας εναντίον του άλλου για να μοιράσουν τις εξουσίες.

Μηχανορραφίες των πολιτικών κατά του Κολοκοτρώνη, Ανδρούτσου και όσων στρατιωτικών τους υποστηρίζουν.

  Σ’ αυτή τη παραπάνω λιτή διατύπωση, κρύβεται ένας από τους πιο λαμπρούς στρατηγικούς στοχασμούς του Αγώνα.

  Όσο για τα επιχειρησιακά ο ΑΝΔΡΟΎΤΣΟΣ δεν επεδίωξε μάχη μετωπική, γιατί ήταν έξοχος γνώστης της γεωγραφίας και των ορίων του.

  Αντίθετα, ακολούθησε ασύμμετρη τακτική:

οχύρωση περασμάτων, ενέδρες, παρενοχλήσεις, αποκοπή ανεφοδιασμού.

  Το ίδιο ακριβώς είχε κάνει έναν χρόνο νωρίτερα και στο Χάνι της Γραβιάς, όταν με 118 άνδρες ανέκοψε χιλιάδες.

  Η στρατηγική του φωνή ήταν καθαρή:

πόλεμος κινητικός, στα βουνά, με νου, και όχι μάχη σε πεδία όπου υπερείχε αριθμητικά ο εχθρός.

  Γνώριζε ότι η νίκη δεν απαιτούσε κατά μέτωπο ρήξη, αλλά καθυστέρηση, φθορά και αποτροπή.

  Η τακτική του Ανδρούτσου καθήλωσε τις δυνάμεις του Χουρσίτ και ανάγκασε τον Δράμαλη να προχωρήσει μόνος, αποκομμένος από υποστήριξη.

  Η στρατηγική αυτή συνέβαλε αποφασιστικά στη μετέπειτα καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια.

  Και τα κατάφερε με μία σειρά από έξυπνες τακτικές:

● Κατέστρεψε γέφυρες και δρόμους για να καθυστερήσει τις μετακινήσεις των Τούρκων.

● Εκκένωσε χωριά και πήρε τα τρόφιμα και τα ζώα, ώστε οι εχθροί να μην μπορούν να ανεφοδιαστούν.

● Έστηνε ενέδρες στα περάσματα της Ρούμελης, διαλύοντας μικρά υποστηρικτικά τμήματα του τουρκικού στρατού.

● Απέτρεψε συμμαχίες των Τουρκαλβανών με τους Οθωμανούς, εξασθενώντας τη στρατιά.

  Ο Μακρυγιάννης, σαρκάζοντας την πολιτική ανεπάρκεια, έγραφε:

«Ν’ ακούνε Δυσσέα, με εκατό ανθρώπους σ’ ένα μαντρί κατόρθωσε να κόψει την πρώτη ορμή των Τούρκων... θέλουν Αχιλλέα οι Κυβερνήται...»

  Στο χάος της εποχής, ο Ανδρούτσος στάθηκε ψύχραιμος, ρεαλιστής, και κυρίως στρατηγικός. Όχι για τα λόγια του, αλλά για τις σιωπηρές κινήσεις του που κράτησαν τη φωτιά ζωντανή.

  Και μην ξεχνάμε, ήταν ψύχραιμος, όταν:

   Στις 4 Ιουνίου 1822 (16 Ιουνίου με το σημερινό ημερολόγιο) ο Μινίστρος της Θρησκείας (Υπουργός Επαν. Κυβέρνησης...) και Επίσκοπος Ανδρούσης, Ιωσήφ αφορίζει τον Οδυσσέα, γιo του Ανδρίτσου, γνωστό σήμερα ως Οδυσσέα Ανδρούτσο.

*   Οι πρόκριτοι από αρχές του 1822 άρχισαν να απογυμνώνουν τον Θ. Κολοκοτρώνη από στράτευμα (όπως και τον Ανδρούτσο) αυτό τον εξόργισε και αποφάσισε τη λύση της πολιορκίας της Πάτρας. Ο ίδιος μετακινήθηκε στο Άργος, όπου και προσκάλεσε τον Οδ. Ανδρούτσο, τον Νικήτα Σταματελόπουλο και άλλους φίλους του σε συνάντηση.

  Η είδηση όμως της καταστροφής που σημειώθηκε στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου, ο φόβος εμφυλίου άρχισε να γίνεται ορατός. Σαν να μην έφθαναν αυτά, άρχισαν και οι φιλονικίες μεταξύ των οπλαρχηγών για την κατοχή κάποιων αρματολικιών. Άλλοι οπλαρχηγοί, άρχιζαν να ψευτοπροσκυνούν προσωρινά τον εχθρό.

   Στις κρίσιμες εκείνες στιγμές της Ελληνικής Επανάστασης, την έκρηξη εμφυλίου απέτρεψε κυριολεκτικά η συνταρακτική είδηση της εισβολής του Δράμαλη στην Πελοπόννησο και η κατάληψη του Ακροκόρινθου, η απώλεια του οποίου υπήρξε πλήγμα για τους Έλληνες. Έτσι ο φόβος του εμφυλίου μετατράπηκε σε πανικό από την κυβέρνηση μέχρι τους χωρικούς.

** Εκεί όμως που έγιναν επανειλημμένες μάχες είναι η Νευρόπολη στον Καλλίδρομο. Στο τέλος Ιουνίου, μόλις ο Δράμαλης άρχισε να περνάει την Αλαμάνα και να προχωρεί νότια, τον χτύπησαν οι Έλληνες στη Νευρόπολη για "να μην περνούν ζαϊρέδες"..."επί 5 μέρες"...

Υ.Γ. Θεματολογία ΤΟΠΙΚΉΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ από το νέο βιβλίο (2025) : "Ο ΔΩΡΙΚΌΣ ΔΙΆΔΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΆ ΣΤΕΝΑ ΓΡΑΒΙΆΣ- ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ", Καρανάσιος Γ., εκδ. Α.& Μ. ΣΤΑΜΟΥΛΗ.

 Καρανάσιος Γ. – gkaranasios24@gmail.com