Όταν τα όπλα σίγησαν ...

Γράφει ο
Χρήστος Αλεξανδρής

Την προηγούμενη εβδομάδα γιορτάσθηκε ένα από τα σπουδαιότερα γεγονότα της ευρωπαϊκής ιστορίας, η επέτειος για τα 80 χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ημέρα αυτή, πριν 80 χρόνια, αποτέλεσε την αφετηρία για την οικοδόμηση της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων με αρχιτέκτονες μεγάλους ηγέτες που είδαν μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες του πολέμου ότι η δική τους ευημερία, ασφάλεια και σταθερότητα εξαρτάται από την ευημερία, την ασφάλεια και τη σταθερότητα των γειτόνων τους. Όταν τα όπλα σίγησαν, την πρωτοβουλία των κινήσεων πήρε η διπλωματία και τα επιτεύγματα ήταν ακμάζουσες οικονομίες και ευημερούσες κοινωνίες που λειτουργούσαν σε συνθήκες Δημοκρατίας, Ελευθερίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο εορτασμός για την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έχει τη σημασία του γιατί δίνει τη δυνατότητα στους ηγέτες και τους απλούς πολίτες να σκεφτούν και να θυμηθούν τα μεγάλα επιτεύγματα της μεταπολεμικής ειρηνικής συμβίωσης των Λαών της Ευρώπης. Δεν ήταν τίποτα δεδομένο εκείνη την εποχή.

Όλοι ήταν απαισιόδοξοι για το μέλλον τους. Πολύ λίγοι πίστευαν ότι θα πρόβαλλε μπροστά τους ένας κόσμος ειρηνικός και ενωμένος. Και όμως αυτό συνέβη. Μια πρωτοφανής αλληλεξάρτηση κρατών και Λαών ήταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα των ευρωπαϊκών εξελίξεων τα τελευταία 80 χρόνια. Με θεσμούς δημοκρατικούς και με πολιτικές ελευθερίες και οικονομικές ευκαιρίες ... Μέχρι τη στιγμή που δεχτήκαμε την βίαιη εισβολή μιας πραγματικότητας διαφορετικής από αυτή που φανταζόμασταν.

Τα πάντα άλλαξαν και ο κόσμος γύρισε ανάποδα με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μια στιγμή ήταν αρκετή για να αλλάξουν και να ανατραπούν όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι χθες. Μια στιγμή ήταν αρκετή για να μας ξυπνήσει από τις ψευδαισθήσεις μας. Το γεγονός και μόνο ότι όλοι σήμερα εύχονται να επικρατήσει η ειρήνη δείχνει το πόσο γρήγορα εξαφανίστηκαν όλα όσα θεωρούσαμε δεδομένα για τις ζωές μας. Για την ειρήνη μιλά ο Πούτιν αλλά συνεχίζει να βομβαρδίζει την Ουκρανία. Για την ειρήνη μιλά και ο Ζελένσκι αλλά αρνείται να προχωρήσει σε συμβιβασμούς.

Ως μέγας ειρηνοποιός εμφανίστηκε στην διεθνή πολιτική σκηνή ο Τραμπ αλλά κήρυξε τον πόλεμο σε ολόκληρο τον πλανήτη με τους δασμούς.

Σε αυτόν το νέο κόσμο η Ευρώπη ως πραγματική ήπειρος ειρήνης, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με τρεις μεγάλες απειλές.

Τον αναθεωρητισμό δυνάμεων που δεν θέλουν να μοιραστούν μαζί της τις δυτικές αξίες που η ίδια αντιπροσωπεύει. Βλέπε Κίνα Ρωσία. Τον απομονωτισμό της Αμερικής που ήταν η μεγάλη σύμμαχός της με τη νέα ηγεσία της να εκφράζει απροκάλυπτα την απέχθειά της στην ανοιχτή κοινωνία, την ελεύθερη οικονομία και την φιλελεύθερη δημοκρατία.

Ίσως όμως ο μεγαλύτερος κίνδυνος να αποδειχτεί η άνοδος του εθνικισμού και του ακροδεξιού λαϊκισμού που πριν 80 χρόνια βύθισαν την ευρωπαϊκή ήπειρο στην απελπισία, ο αντισυστημισμός που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την αποδοκιμασία παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας που ήταν οι αρχιτέκτονες της Ενωμένης Ευρώπης.

Είναι να απορεί κανείς πως φτάσαμε σήμερα σε αυτό το σημείο οι δυνάμεις που αντιστάθηκαν στο φασισμό και το ναζισμό (Αμερική, Ρωσία, Ευρώπη) να βρίσκονται σήμερα σε αντίπαλα στρατόπεδα, με τις ηγεσίες τους να κάνουν ότι περνά από το χέρι τους για να ενισχύσουν την εχθροπάθεια μεταξύ των Λαών τους, εκτοξεύοντας απειλές ο ένας για τον άλλον, επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις και ορθώνοντας εμπόδια στις εμπορικές τους συναλλαγές. Και όμως τα προηγούμενα χρόνια άλλες σοφότερες ηγεσίες από τις σημερινές, ανέλαβαν να γκρεμίσουν τα τείχη και να υπογράψουν εμπορικές συμφωνίες, να θεσπίσουν κανόνες δικαίου και ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Να ενοποιήσουν τον κόσμο μέσω των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων, πιστεύοντας ότι έτσι θα έκαναν τον πόλεμο να φαίνεται παράλογος και ασύμφορος.

Όμως αντί το γκρέμισμα των τειχών να ενισχύσει τους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας όπως συνέβαινε σε πολύ μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα χρόνια, ένας άλλος πόλεμος που ξέσπασε στην Ευρώπη το 2022, τροφοδότησε το φθόνο και το μίσος μεταξύ των χωρών.

Ζούμε ένα ιστορικό παράδοξο στις μέρες μας.

Πολιτικοί ηγέτες και τα κόμματά τους που είχαν φέρει στις ζωές μας τα προηγούμενα πολλά χρόνια ασφάλεια, ευημερία, σταθερότητα, που είχαν καταφέρει να βγάλουν τις χώρες τους από στυγνές δικτατορίες, αυταρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα, διευρύνοντας τους ορίζοντες για εκατομμύρια ανθρώπους, αποδοκιμάζονται σήμερα από τους ψηφοφόρους κάθε φορά που στήνονται κάλπες, ενώ αντίθετα επιβραβεύονται ηγεσίες και κόμματα που δεν κρύβουν την απέχθειά τους προς τους δημοκρατικούς θεσμούς, το κράτος δικαίου, το ελεύθερο εμπόριο, ενώ δεν διστάζουν να εκφράσουν ανοιχτά την περιφρόνησή τους για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και των μεταναστών. Σίγουρα για να φτάσουμε σε αυτή την κατάσταση κάτι πήγε πολύ στραβά.

Ας προβληματιστούν οι μετριοπαθείς δυνάμεις της Ευρώπης, όσες τέλος πάντων έχουν απομείνει να υπερασπίζονται τα δημοκρατικά ιδεώδη.