Άγνωστα σατιρικά και ερωτικά δημοτικά τραγούδια του Ανδρέα Λασκαράτου

Σατιρικός ποιητής, γλαφυρός πεζογράφος, υπέρμαχος του δημοτικισμού, αντικληρικαλιστής και μαθητής του Σολωμού και του Κάλβου, ο Ανδρέας Λασκαράτος (1811-1901) ήταν μια από τις επιφανέστερες μορφές των Επτανήσων.

Γεννημένος στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς, γιος εύπορης οικογένειας (πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στα κτήματά του κοντά στη θάλασσα), πολιτικά συντηρητικός (έβλεπε πάντοτε με μισό μάτι τις εξεγέρσεις κατά των 'Αγγλων), ο Λασκαράτος αφορίστηκε από την Εκκλησία του για το βιβλίο του «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς», αλλά δεν έπαψε ποτέ να δίνει τον αγώνα εναντίον του λογιοτατισμού και υπέρ της δημοτικής. Καρπός αυτών των πεποιθήσεων υπήρξε και το πρώιμο ενδιαφέρον του για τα δημοτικά τραγούδια, τα οποία και συγκέντρωσε μεταξύ 1842 και 1844 (όταν είχε μόλις κλείσει τα τριάντα του χρόνια) σε μια χειρόγραφη συλλογή. Μια συλλογή που βλέπει τώρα το φως της δημοσιότητας χάρη στο ερευνητικό δαιμόνιο του Γιάννη Παπακώστα, ομότιμου καθηγητή Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και στη μεταγραφική επιμέλεια του Παντελή Μπουκάλα, ποιητή, δοκιμιογράφου και μεταφραστή αρχαιοελληνικών ποιητικών και θεατρικών κειμένων. 

Ο τίτλος του βιβλίου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις 'Αγρα, είναι «Δημοτικά τραγουδάκια εθνικά μαζευμένα από τους τραγουδιστάδες εις το Ληξούρι». Με τη διαφορά πως ο Λασκαράτος ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ελλάδα για να συμπληρώσει το υλικό του: από το Μεσολόγγι, την Πάτρα και την Αθήνα μέχρι τη Σύρο και την Κρήτη. Το ουσιαστικό, όμως είναι άλλο. Όπως επισημαίνουν και οι δύο επιμελητές του τόμου, αν η συλλογή είχε δημοσιευτεί στον καιρό της, θα ήταν η πρώτη συλλογή δημοτικών τραγουδιών από έλληνα εκδότη και σε ελληνικό έδαφος.

«Η συλλογή του Λασκαράτου δεν διευρύνει μόνο τις γνώσεις μας για τον ίδιο, που αντιδικούσε με το ιερατείο και όχι με τη θρησκεία, αλλά και για την πνευματική ζωή της εποχής του» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γ. Παπακώστας, που ταύτισε τον συγγραφέα του άγνωστου χειρογράφου με τον Λασκαράτο.