Πώς η ανάγκη γίνεται Ιστορία - Η έναρξη του αγώνα για τη λευτεριά από την Καλύβα Στεφανή

Της Δρ. Βασιλικής Λάζου,

προέδρου των «Φίλων Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης»
 

Πριν 83 χρόνια, στις 22 Μαΐου του 1942, δεκαπέντε ψυχωμένα παλικάρια συγκεντρώθηκαν στην καλύβα Στεφανή, λίγο έξω από τη Σπερχειάδα. Με ελάχιστο οπλισμό – πέντε περίστροφα κι έναν γκρα – αλλά με περίσσευμα πίστης, αποφασιστικότητας και οράματος, ξεκίνησαν για τα βουνά της Ρούμελης. Ξεκίνησαν την Αντίσταση και τον Αγώνα για τη λευτεριά και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ανάμεσά τους ήταν ο Θανάσης Κλάρας - ο μετέπειτα θρυλικός Άρης Βελουχιώτης - ο Φώτης Μαστροκώστας, οι αδελφοί Λέβα, ο Βασίλης Ξυνοτρούλιας, ο νεαρός Βασίλης Λαγός και άλλοι

Το 1942 η Ελλάδα ήταν εδαφικά κατακερματισμένη. Το κράτος είχε καταρρεύσει. Ιταλοί, Γερμανοί και Βούλγαροι και τα ιδιοτελή καθάρματα που τους υπηρετούσαν λεηλατούσαν τον εθνικό πλούτο, κατέστειλαν με βία κάθε αντίσταση, προσπαθούσαν να ελέγξουν και να υφαρπάξουν τη σοδειά των αγροτών.  Η καθημερινότητα ήταν ένας αδυσώπητος αγώνας για την επιβίωση — κι αυτός απέδειξε πολύ σύντομα πως οι ατομικές λύσεις είχαν όρια.

Μέσα στο ζόφο της Κατοχής, γεννήθηκε η ανάγκη για συλλογική προστασία, κοινωνική οργάνωση, δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Αυτή η ανάγκη μετουσιώθηκε σύντομα σε πολιτική και ηθική απόφαση: τη συγκρότηση της Ένοπλης Αντίστασης. Το ξεκίνημα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ήταν η πολιτική και κοινωνική απάντηση ενός λαού που δεν δεχόταν τη μοίρα της υποταγής και της εξόντωσης.

Οι πρώτοι αντάρτες δεν ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί. Ήταν δάσκαλοι, αγρότες, εργάτες, φτωχοί χωρικοί. Με την υποστήριξη του ΕΑΜ και την καθοδήγηση του ΚΚΕ, συγκρότησαν ένοπλα σώματα που υπερασπίζονταν τη γη τους, την τιμή και την περιουσία τους αλλά και την ιδέα ενός ελεύθερου και δικαιότερου κόσμου όπου ο λαός θα ήταν κυρίαρχος στον τόπο του.

Οι πρώτες τους ενέργειες ήταν απλές αλλά συμβολικές: αφοπλισμός σταθμών χωροφυλακής, δημόσιες συγκεντρώσεις στα χωριά, κάλεσμα για ενότητα στην πάλη ενάντια στον κατακτητή. Έκαιγαν τις φορολογικές καταστάσεις, μοίραζαν τρόφιμα, τιμωρούσαν τους συνεργάτες των κατακτητών. 

Η Αντίσταση έδινε λύσεις σε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Προστάτευσε την παραγωγή, υποκατέστησε τους διαλυμένους κρατικούς θεσμούς, και στήριξε με πόρους και ανθρώπους το ίδιο της το ένοπλο τμήμα.

Έθεσε κανόνες και την κοινωνική δικαιοσύνη ως θεμέλια. Και γέννησε μια νέα μορφή εξουσίας, δημοκρατικής και λαϊκής, από τα σπλάχνα του λαού, για τον λαό.  

Η έναρξη του αγώνα από την Καλύβα Στεφανή είναι η πιο ζωντανή απόδειξη πως ο λαός οργανώνεται και παλεύει μαζικά όταν υπάρχει πολιτική που απαντά στις ανάγκες του, που λύνει τα προβλήματά του. Τότε, και μόνο τότε, οι αγώνες είναι νικηφόροι.

Χρειάστηκε να περάσουν 40 χρόνια για να τιμήσει η πολιτεία τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες, τους άνδρες, τις γυναίκες, τους νέους και τις νέες που έδωσαν αυτόν τον αγώνα.  Η μνήμη όμως δεν είναι μόνο τιμή. Είναι διαρκές καθήκον. Σήμερα καλούμαστε να αγωνιστούμε ενάντια στη λήθη και στην παραχάραξη της Ιστορίας. Καλούμαστε να υπερασπιστούμε την κληρονομιά της Αντίστασης απέναντι στον αναθεωρητισμό, την εξίσωση του φασισμού με εκείνους που τον πολέμησαν, την περιθωριοποίηση των λαϊκών αγώνων.

Σε έναν κόσμο όπου τα κεκτημένα της μεγάλης αντιφασιστικής νίκης, 80 χρόνια πριν, κλονίζονται, όπου το διεθνές δίκαιο ποδοπατείται - από τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη ως την επίθεση στα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα των λαών - καλούμαστε να δώσουμε τον δικό μας αγώνα, ο καθένας και η καθεμία από τη θέση του.

Δόξα και τιμή στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Σε όλους εκείνους που ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι στον φασισμό. Και σε όσους, σήμερα, συνεχίζουν να κρατούν άσβεστη τη φλόγα της Αντίστασης.

Ας κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη τους. Ας πορευτούμε με το παράδειγμά τους στο μέλλον.