Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Η Ά Βαθμού Αυτοδιοίκηση χρειάζεται αυτονομία και αποκέντρωση για τη χάραξη και την υλοποίηση Τοπικής Κοινωνικής Πολιτικής

Γράφει ο Παναγιώτης Στασινός,

Επικεφαλής του συνδυασμού Λαμία στο Κέντρο

Μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων

Αντιδήμαρχος Δημόσιας Υγείας, Κοινωνικής Πολιτικής και Αλληλεγγύης του Δήμου Λαμιέων

 

 

1) Με το ν.3852/2010-Πρόγραμμα Καλλικράτης διαμορφώνεται το νέο πλαίσιο άσκησης κοιν. πολιτικής μέσω των ισχυροποιημένων ΟΤΑ Α΄βαθμού. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη θεσμική αυτή αλλαγή και γιατί;

Η θεσμική αλλαγή που προέκυψε με το νόμο του Καλλικράτη διόρθωσε τον στρεβλό τρόπο που ασκείτο έως τότε η Κοινωνική Πολιτική.
Αποκατέστησε ιδιαίτερα τα προβλήματα ανομοιογένειας, αποσπασματικών και χωρίς κεντρική κατεύθυνση πολιτικών καθώς και προβλήματα επικαλύψεων αλλά και κενών παρέμβασης σε τομείς κοινωνικών δράσεων, τόσο μεταξύ Α’ Βάθμιων ΟΤΑ όσο και σε σχέση με άλλους φορείς.


Δημιούργησε παράλληλα τη δυνατότητα συντονισμού, κατεύθυνσης και δικτύωσης με τα ολοκληρωμένα προγράμματα πολιτικής να απευθύνονται άμεσα στη τοπική κοινότητα υπηρετώντας τη κοινωνική και οικονομική συνοχή και ενισχύοντας το ρόλο και τα δικαιώματα του πολίτη, πάντα υπό τη πλήρη εποπτεία και έλεγχο των Αβάθμιων ΟΤΑ.

 
2)Κατά πόσο θεωρείτε ότι η παραπάνω αλλαγή συνοδεύτηκε από τα απαραίτητα εργαλεία και πόρους για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής από τους ΟΤΑ Α΄βαθμού;

Η παραχώρηση αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος προς τους δήμους, που ολοκληρώθηκε με τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση, διέπεται από ημιτελείς διατάξεις σε ορισμένα κρίσιμα πεδία. Πιο συγκεκριμένα, η χρηματοδοτική εξάρτηση της τοπικής αυτοδιοίκησης από την κεντρική κυβέρνηση είναι άμεση αφού οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (ΚΑΠ), συνιστούν μέσω το νόμου 1828/1989 το βασικό μέσο χρηματοδότησης των ΟΤΑ. 

Συνεπώς ο σχεδιασμός-και κυρίως η υλοποίηση της κοινωνικής πολιτικής και της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών από τους δήμους προς τους πολίτες παραμένει εν πολλοίς μέρος της κεντρικής πολιτικής και υποχρηματοδοτούμενη ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που παρατεταμένα διανύει η Ελλάδα τα τελευταία 12 χρόνια .


 
3) Με γνώμονα  την παρατεταμένη κρίση , κατά πόσο τα προγράμματα ΕΣΠΑ στήριξαν την κοινωνική πολιτική;

Ο ρόλος των πολιτικών που υποστηρίζονται χρηματοοικονομικά από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και ειδικά από τα προγράμματα ενίσχυσης μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ) και του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) είναι ιδιαίτερα κρίσιμος.

Σημαντικό τμήμα των πολιτικών που αναλαμβάνουν οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί χρηματοδοτούνται κυρίως από πόρους της Ε.Ε.. Έτσι λοιπόν πολλά από τα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής που υλοποιήθηκαν από τους Ελληνικούς Δήμους χρηματοδοτήθηκαν από πόρους της Ε.Ε. με κατευθύνσεις που χαράχτηκαν βάσει εθνικών αναγκών.

Χαρακτηριστικά τέτοια χρηματοδοτούμενα προγράμματα είναι το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο, ο Ξενώνας Φιλοξενίας Γυναικών, τα ΚΗΦΗ, τα ΚΔΑΠ, το ΤΕΒΑ, τα κουπόνια για τη φιλοξενία βρεφών και νηπίων στους παιδικούς σταθμούς και μέχρι πρότινος το Βοήθεια στο Σπίτι, ίσως το πιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής πρόνοιας που υλοποιείται σε τοπικό επίπεδο.

 
4) Μετά και την εμπειρία της υγειονομικής κρίσης του COVID-19 , κατά πόσο θεωρείτε ότι οι ΟΤΑ Α’ βαθμού είχαν ετοιμότητα αντιμετώπισης της κρίσης και ποιες δυσκολίες παρουσιάστηκαν;

Η πανδημία αποτέλεσε μία ακόμα ευκαιρία ώστε η αποκέντρωση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να επιδείξει τα πλεονεκτήματα της στη αντιμετώπιση και τη διαχείριση της υγειονομικής και κοινωνικής κρίσης.


Οι περισσότεροι ΟΤΑ, εξασφάλισαν ισχυρότερη κοινωνική υποστήριξη στους πληθυσμούς.
Μερικά παραδείγματα κοινωνικών μέτρων ήταν:
– προμήθεια γευμάτων και παραδόσεις φαγητού και φαρμάκων στο σπίτι,
– ψυχολογική υποστήριξη,
-τηλεφωνικό κέντρο σε 24ωρη λειτουργία που παραλάμβανε τα αιτήματα των πολιτών και δρομολογούσε την επίλυσή τους
– ενισχυμένα μέτρα αντιμετώπισης της αστεγίας
-συνεχής δωρεάν δειγματοληπτικός έλεγχος με τεστ ταχείας διάγνωσης του ιού σε σταθερά σημεία στο δήμο καθώς και σε χώρους όπου υπήρχαν μολύνσεις
–συνεχής ενημέρωση του πληθυσμού για τα μέτρα που εφαρμόζονται στον δήμο
-πλήρης καταγραφή και χαρτογράφηση των ευάλωτων ομάδων του δήμου

Οι αρχικές δυσκολίες που παρουσιάστηκαν αρχικά ξεπεράστηκαν με το συντονισμό των Κοινωνικών Υπηρεσιών καθώς και με τη υποστήριξη του κεντρικού κράτους τόσο σε οικονομικό όσο και σε στελεχιακό επίπεδο
.

 
5) Κατά τη γνώμη σας, πόσο ανεξάρτητοι είναι οι ΟΤΑ Α΄βαθμού α) από την κεντρική πολιτική σκηνή, β) από την ΕΕ, αναφορικά με τις κοινωνικές παροχές προς τους δημότες ;

Όπως ανέφερα και παραπάνω θεωρώ πως οι ΟΤΑ Α΄βαθμού είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι και από την κεντρική πολιτική σκηνή αλλά και από την ΕΕ, τόσο στο σχεδιασμό των πολιτικών αλλά και κυρίως από τη χρηματοδότηση.

Η αυτοδιοίκηση βέβαια διευρύνει το φάσμα της εμπλοκής της στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής χωρίς ωστόσο να επηρεάζει κρίσιμα και κεντρικά χαρακτηριστικά τους. Η αναφορά παραμένει στο εθνικό πλαίσιο και οι ρόλοι που ανατίθενται στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς ποικίλουν.
Αποσπασματικά δεν λείπουν τοπικά εντοπισμένες παρεμβάσεις με χαρακτηριστικά εκτός του κεντρικού παραδείγματος κοινωνικής προστασίας χωρίς ωστόσο να το θέτουν σε αμφισβήτηση.

Τα συνχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα επίσης αποτελούν σημαντικό σημείο στήριξης και εφαρμογής κοινωνικών προγραμμάτων στήριξης.
Εντάσσονται από την εκάστοτε κυβέρνηση με εθνικό σχεδιασμό για αρωγή των ευάλωτων ομάδων και πολιτών, με τους ΟΤΑ να διαθέτουν σχετικά περιορισμένο ρόλο.



 
6) Κατά πόσο θεωρείτε ότι το αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο επέδρασε στις δυνατότητες της Τοπικής Διακυβέρνησης για στρατηγικό σχεδιασμό και εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας;

Από τη στιγμή που υπήρξε υποχρηματοδότηση των ΟΤΑ από τους ΚΑΠ, μέσα στη κρίση και με αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο, όπως γίνεται αντιληπτό οι δυνατότητες των ΟΤΑ για στρατηγικό σχεδιασμό και εφαρμογή των προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας συρρικνώθηκαν τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά.

Έτσι πλέον λιγότεροι δικαιούχοι λαμβάνουν παροχές κοινωνικής στήριξης αλλά και με μικρότερες διευκολύνσεις κάτι που αυξάνει τις ανισότητες σε ένα περιβάλλον στενότητας και οικονομικής κρίσης, κάτι που μαθηματικά θα δημιουργήσει νέους πολίτες που θα χρειάζονται Κοινωνική Προστασία.


 
7) Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι προοπτικές των ΟΤΑ Α΄βαθμού  σε ότι αφορά στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής ; Ποια θεωρείτε ότι είναι τα βασικά προβλήματα και πως θα μπορούσαν να ξεπεραστούν;

Όπως ανέδειξε η πρόσφατη υγειονομική και κοινωνική κρίση του Covid-19 οι ΟΤΑ έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν εξαίρετα επείγουσες καταστάσεις, να οργανώνουν και να συντονίζουν υγειονομικά προγράμματα και να στηρίζουν με ολοκληρωμένες κοινωνικές παροχές τους ευάλωτους δημότες.

Όμως τα τρία κύματα μεταρρυθμίσεων στην αυτοδιοίκηση δεν έχουν ακόμη κατορθώσει να διαμορφώσουν περιβάλλον ουσιαστικής απεξάρτησης των αυτοδιοικητικών θεσμών από το κεντρικό κράτος.
Παράλληλα, από την άλλη πλευρά, η κοινωνική προστασία όπως αυτή οργανώνεται κεντρικά, αποδίδει αναιμικά αποτελέσματα αφήνοντας σημαντικά κενά.
Οι μηχανισμοί της βρίσκονται σε αδυναμία να καλύψουν τις ανάγκες και ελάχιστα κατορθώνουν να ανταποκριθούν στο ρόλο τους.

Είναι λοιπόν η ώρα να αποκτήσουν οι ΟΤΑ και μεγαλύτερη αυτονομία στην χάραξη και άσκησης τοπικής κοινωνικής πολιτικής.

Σε αυτό θα βοηθήσει η αύξηση της χρηματοδότησης των ΟΤΑ μέσω των ΚΑΠ αλλά και η ανάληψη πρωτοβουλιών και η εμπλοκή σε ευρύτερα σχήματα
σχεδιασμού και υλοποίησης παρεμβάσεων κοινωνικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο.
Αυτές μπορεί να αφορούν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών που να περιλαμβάνουν φροντίδα, απασχόληση αλλά και επιδοματική πολιτική για κάλυψη υλικών αναγκών λόγω φτώχειας.

Έτσι με τη χάραξη ενεργητικών πολιτικών κοινωνικής προστασίας και με συμμετοχή σε συνεργατικά σχήματα ποικίλων συναφών φορέων είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν κοινωνικές δράσεις σε αυτοδιοικητικό επίπεδο.

Αυτές, κάτω υπό την αιγίδα των επισήμων φορέων και τη θεσμική έκφραση των τοπικών κοινοτήτων, με διασφάλιση βέβαια του δημοσίου ελέγχου και της λογοδοσίας αναφορικά με τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων, θα βρίσκονται εκτός της σφαίρας του απόλυτου ελέγχου του κράτους και θα έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και καθαρά τοπικά χαρακτηριστικά.

 

 

 

Οι παραπάτω τοποθετήσεις προέκυψαν μέσα από ερωτηματολόγιο που στάλθηκε στα πλαίσια μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας για την εφαρμογή Κοινωνικής Πολιτικής από του Δήμους στην Ελληνική Επικράτεια.
Είναι τελικά έτοιμοι οι Δήμοι να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τοπικά προγράμματα Κοινωνικής Πολιτικής χωρίς την απόλυτη εξάρτηση του κράτους και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Πως θα μπορέσουν να ξεπεραστούν τα προβλήματα που θέτει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και να αξιοποιηθεί η αποτελεσματικότητα και η εμπειρία που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης;
Απάντηση στα ερωτήματα προσπαθεί να δώσει το κείμενο του Παν. Στασινού

    

 

Απόψεις

# Οι εργαζόμενοι της ΛΑΡΚΟ έκαναν χθες κατάληψη στο ήδη κλειστό εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ !  Αντιδράσεις@ Όλοι οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία της Περιφέρειας...

Ελλάδα

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.