Σκέψεις περί την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών

Ο θεσμός του σχολικού συμβούλου νομοθετήθηκε με σκοπό τη βοήθεια των δασκάλων και καθηγητών, ώστε να γίνονται πιο αποδοτικοί στη διδασκαλία και στη σωστή διαπαιδαγώγηση των μαθητών τους. Ο Γεώργιος Ράλλης, ως υπουργός Παιδείας, είπε: «Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει από πάνω του ελεγκτή, για να κάνει σωστά τη δουλειά του». Αυτή τη σκέψη έκαναν και μεταγενέστεροι υπουργοί της Παιδείας. Δεδομένου δε ότι κάποιοι αυταρχικοί επιθεωρητές - όχι όλοι βέβαια - είχαν αδικήσει πολλούς εκπαιδευτικούς και είχαν ευνοήσει σκανδαλωδώς άλλους, είχε ωριμάσει η ιδέα της θεσμοθετήσεως του σχολικού συμβούλου, ο οποίος κοντά στο δάσκαλο και στον καθηγητή θα γινόταν πραγματικός σύμβουλος και καθοδηγητής του. Γι’  αυτό και διαχωρίστηκε ο ασκών διοικητικά καθήκοντα διοικητικός προϊστάμενος από τον σύμβουλο των δασκάλων και καθηγητών.
Το κράτος με νόμο προχώρησε στη δημιουργία ανάλογων θέσεων σχολικών συμβούλων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβαθμιας Εκπαίδευσης. Παρέλειψε όμως να θωρακίσει το σύμβουλο με αρμοδιότητες συγκεκριμένες, ώστε ο δάσκαλος και ο καθηγητής να δέχονται υποχρεωτικώς τον σύμβουλο στην τάξη τους και με βάση τη γενομένη διδασκαλία, με τα υπέρ και τα κατά, να ακολουθεί ένας εποικοδομητικός διάλογος, σχετικός τόσο με τη μέθοδο διδασκαλίας όσο και με την επάρκεια περί την κατοχή της διδακτέας ύλης. Από τη συζήτηση αυτή και ο διδάσκων και σχολικός σύμβουλος θα ωφελούντο αμοιβαίως.
Ο νομοθέτης έπρεπε να λάβει σοβαρώς υπόψη την πραγματικότητα. Δεν τοποθέτησε το σύμβουλο σε άλλη περιφέρεια. Τον άφησε στον τόπο του, για να συμβουλεύει και να ελέγχει τους μέχρι χθες, συναδέλφους του. Αυτό όμως δυσχέραινε το έργο του. Ο σχολικός σύμβουλος επισκεπτόταν το σχολείο και αντιμετώπιζε την αδιαφορία των συναδέλφων. Κάποιος μάλιστα σύμβουλος μου έλεγε ότι ούτε καρέκλα να καθίσει δεν του έδιναν...
Μου διηγήθηκε συνάδελφος ότι σ’  ένα σχολείο ο σύμβουλος ζήτησε να παρακολουθήσει το μάθημα, και η δασκάλα τού είπε: «Δεν θα μπορέσω να σας δεχτώ στην τάξη μου». Κι ο σύμβουλος «απέσυρε το αίτημά του...». Στη συνέχεια «ούτε γάτα ούτε ζημιά».
Αυτό το γεγονός είχα υπ’  όψη μου, όταν, πριν από χρόνια, σε συγκέντρωση δασκάλων στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας ζήτησα και πήρα το λόγο. Αναφέροντας δε το περιστατικό, είπα: «Αν ήμουν σύμβουλος θα έλεγα στη δασκάλα: «Κυρία μου στην κρεββατοκάμαρά σας έχετε το δικαίωμα να μην με δεχθήτε. Στην τάξη σας όμως δεν έχετε τέτοιο δικαίωμα» και θα έμπαινα στην τάξη. Και πρόσθεσα: «Κύριοι συνάδελφοι, τον επιθεωρητή θα τον επαναφέρετε εσείς, εξαιτίας της συμπεριφοράς και του “ωχαδερφισμού” κάποιων».
Από τότε πέρασαν είκοσι πέντε χρόνια. Οι εκπαιδευτικοί δούλευαν χωρίς να αξιολογούνται. Οι περισσότεροι - θέλω να πιστεύω - ευσυνείδητοι όντες έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Υπήρξαν όμως και αρκετοί που έκαναν στην τάξη τους οικονομία δυνάμεων, για να ανταποκρίνονται στα απογευματινά και βραδυνά ιδιαίτερα μαθήματα... Στην τάξη δεν απέδιδαν. Οι γονείς το έβλεπαν αυτό και το συζητούσαν. Η κοινωνία αντέδρασε και αντιδρά και σχολιάζει το φαινόμενο. Αίτημα των γονιών και των πολιτών γενικώς είναι η άσκηση ελέγχου, η λεγομένη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν δημοσίως ότι δεν είναι κατά της αξιολόγησης και παρά ταύτα διαμαρτύρονται...
Με βάση την πείρα μου ως εκπαιδευτικού, την πικρή - θα έλεγα - πείρα από τη συμπεριφορά των γενικών επιθεωρητών Μέσης Εκπαίδευσης θα σημειώσω τα ακόλουθα, απευθυνόμενος στους συναδέλφους: (1) Την αξιολόγηση δεν μπορούν πλέον να την αποφύγουν. Όλοι αξιολογούνται για την επίδοση στο έργο τους. (2) Το μόνο που θα πρέπει να αξιώσουν από τον υπουργό Παιδείας, είναι το εξής: Ο αξιολογών να μην έχει δικαίωμα «υπηρεσιακού θανάτου» εις βάρος των κρινομένων. (3) Να επιμείνουν στην καθιέρωση αντικειμενικών κριτηρίων και ελέγχου των αξιολογούντων με αντικειμενικά, επίσης, κριτήρια. (4) Οι σύμβουλοι να επιλέγονται από το ΑΣΕΠ. Τους αξιολογούντες θα τους συμβούλευα να μην πάρουν αέρα τα μυαλά τους. Η συμπεριφορά τους προς τους κρινομένους να είναι φιλική και όχι αυταρχική. Να μην βλέπουν τον δάσκαλο ή τον καθηγητή από θέσεως ισχύος!... Να μην ξεχνούν ότι η αξιολόγηση πρέπει να είναι παραγωγική, υπέρ των μαθητών και των εκπαιδευτικών.  Επίσης να μην νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, ότι «αυτομάτως φωτίσθηκαν και έγιναν αυθεντίες».
Τέλος να πω στον υπουργό Παιδείας και στους θιασώτες του ελέγχου ότι η αξιολόγηση δεν είναι πανάκεια. Να μην είναι τόσο αισιόδοξοι ότι θα λειτουργήσουν τα σχολεία τέλεια! Και να μην ξεχνάτε ότι κάποιοι συνάδελφοι διαθέτουν ένα ισχυρό όπλο, την κολακεία... Οι κόλακες, έλεγαν οι αρχαίοι, τρώνε τους ανθρώπους ζωντανούς, ενώ οι κόρακες τους τρώνε πεθαμένους! Ο πειρασμός είναι πολύ δυνατός...
Εναπόκειται στους συμβούλους αν θα υποκύψουν στον πειρασμό ή θα φανούν αντάξιοι της υποχρεώσεώς τους...