Τα ιστορικά γεγονότα πριν τη μεγάλη Μάχη της Άμπλιανης - 14 Ιουλίου 1824!

Γράφει ο
Γιώργος Καρανάσιος  
gkaranasios24@gmail.com

Στις 14/7/1824 στην ιστορική τοποθεσία ΆΜΠΛΙΑΝΗ* στον δυτικό Παρνασσό, όπου περνούσε το οθωμανικό καλντερίμι, λίγο πιο κάτω από την κορυφή της ΆΜΠΛΙΑΝΗΣ,  1.200 περίπου  Έλληνες με 10 αυτοσχέδια  ταμπούρια με πέτρες και ενισχυμένα με τους κορμούς και κλαδιά μεγάλων δένδρων σταμάτησαν την τουρκικά  στρατιά των 12.000 στρατιωτών,  αφού έκλεισαν το δρόμο της χαράδρας Γραβιάς-Άμπλιανης-Σαλώνων με τα σώματά τους. 

Η μάχη ήταν ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΉ, γιατί ο αντικειμενικός σκοπός των Τούρκων ήταν: συνδυασμένη δράση στρατευμάτων τους στη Δυτική Ελλάδα, στην Αττική, η διάλυση της Επανάστασής στη Στερεά και διαμέσου Φωκίδας εισβολή στη Πελοπόννησο να αποτελειώσουν την ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ σε μία περίοδο πολλή  κρίσιμη για τον ΑΓΩΝΑ, αφού οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης και όχι μόνον ΔΙΧΑΣΤΗΚΑΝ μεταξύ τους, λόγω κακής διαχείρισης του αγώνα από τους πολιτικούς αρχηγούς.

Απέτυχαν οι Τούρκοι σ’ όλα!

Το σχέδιο επιτυχίας ανήκει στην εμπειρία του  Γέρου  Πανουργιά, στον γιο του Νάκο Πανουργία, άριστοι γνώστες της περιοχής και στους 230 εμπειροπόλεμους Σουλιώτες με αρχηγούς: Δράκο, Δαγκλή, Ζερβά, Κίτσο Τζαβέλα, Περραιβό. Και τον Παναγιώτη Νοταρά από Πελοπόννησο με 200.

 Το κείμενο που ακολουθεί δείχνει τη σπουδαιότητα της νίκης κάτω από το σαράκι της ΔΙΧΑΣΜΟΥ  και των ΕΜΦΥΛΙΩΝ για την νομή της εξουσίας... ας  ΜΑΣ  γίνει  ΕΠΙΤΈΛΟΥΣ ΜΆΘΗΜΑ:
“Από την άνοιξη του 1824 το στενό της Άμπλιανης - Βάριανης Φωκίδας γίνεται κέντρο στρατιωτικών επιχειρήσεων και καθοριστικών γεγονότων για την τύχη του Αγώνα σε μία περίοδο έντονων εμφυλίων πολέμων.

Τον Μάιο του 1824 είναι ο μήνας που  δημοσιεύονται τα έξοδα για τον Αγώνα.

Τον Μάρτιο του 1824 το ταμείο Επαρχίας Αθηνών από τα χρηματικά διαθέσιμα του κοινοτικού ταμείου αποκλείει τον Ανδρούτσο, ενώ ο Γκούρας παίρνει τη μερίδα του λέοντος και προάγεται στο βαθμό του στρατηγού και αρχηγός της Ανατολικής Ρούμελης. Τα ίδια ποσά καταγράφονται και για τους υπόλοιπους μήνες μέχρι τον Ιούλιο του 1824. Τα νέα φθάνουν στους οπλαρχηγούς που βρίσκονται στα πεδία των μαχών. Ο σπόρος της διχόνοιας έπεσε.

Ο Ανδρούτσος από τον Ιούνιο  βρίσκεται στην Άμπλιανη. Έχει μάθει τη βοήθεια από το Ταμείο. Προσπαθεί από εδώ να συσπειρώσει τους οπλαρχηγούς της Ρούμελης, για να διεκδικήσουν από κοινού τη διασφάλιση καλύτερων διαπραγματευτικών όρων απέναντι στην πολιτική της κεντρικής Διοίκησης, που θέλει να ελέγχει τα στρατόπεδα της Ρούμελης και να τα χρηματοδοτεί με τους δικούς της όρους επιρροής.

Όλοι οι οπλαρχηγοί της Ανατολικής Ρούμελης παραμένουν στο στρατόπεδο της Άμπλιανης όλο αυτό το διάστημα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1824.

Ο Ανδρούτσος εξακολουθεί να αμφισβητεί τις ενέργειες της κεντρικής εξουσίας, µε στόχο να εκβιάσει και να πετύχει ένα συμβιβασμό µε καλύτερους όρους για τους άνδρες του στρατόπεδό του.

Στις 27 Αυγούστου 1824, έγινε συνέλευση των αρχηγών των ομάδων του επαναστατικού στρατοπέδου της Άµπλιανης, όπου ήταν παρόντες και υπέγραψαν οι : Γιάννης Δυοβουνιώτης, Οδυσσεύς Ανδρούτσος, Τούσα Ζέρβας, Καραϊσκάκης, Γιώτη Νταγκλής, Κασµάς, Χρήστος Μακρής, Κίτσιος Τζαβέλας, Δήµος Σκαλτζάς, Νάκος Πανουργιάς, Γεωργάκης Δράκος και Γεωργάκης Βαλτινός.

Ο Ανδρούτσος δεν επέδειξε καμία διάθεση διαφορετική από τις αποφάσεις της συνέλευσης του Απριλίου του 1824.

 Δύο μέρες μετά στις 29 Αυγούστου 1824 από τη συνέλευση της Άµπλιανης, ο Ανδρούτσος κατηγορείται, ότι στρεφόταν έμπρακτα ενάντια στους όρους του ψηφίσματός της, ερχόμενος σε συνεννοήσεις µε το οθωμανικό στρατόπεδο της Γραβιάς.

 Την ίδια στιγμή ο Καραϊσκάκης κινούσε µε ενόπλους άντρες για τα Άγραφα, προφανώς, για να χτυπήσει τις δυνάμεις του αντιπάλου του Ράγκου.

Στις 29 Αυγούστου 1824 ο Ανδρούτσος είχε αποστείλει αναφορά προς τη Διοίκηση Κουντουριώτη µε την οποία απαιτούσε την καταβολή χρηματικών ποσών από το δάνειο για την πληρωμή των στρατιωτικών µισθών της περσινής εκστρατείας του Ευρίπου (Εύβοια), στα τέλη του 1823, καθώς και τη µισθοδοσία των στρατιωτών του στο στρατόπεδο του Ζεµενού-Βοιωτίας.

Η αντίδραση της Διοίκησης στην αναφορά του Ανδρούτσου ήταν άμεση και τον καθιστούσε υπεύθυνο για την παραβίαση των διαταγών της και απαιτούσε απ’ αυτόν την γρήγορη συµµόρφωση.

Αρχές του Σεπτέμβρη του 1824 έρχεται πάλι ο απεσταλμένος της Διοίκησης Γ. Βαλτινός σε Άμπλιανη και Αργοστίλια (στο Δροσοχώρι-Κολοβάτα Φωκίδας) κοντά σε Άμπλιανη, για να τελειώσει το θέμα.

Σ’ αυτή τη συνάντηση “ο Ανδρούτσος δεν δείχνει ότι έχει αντιδιοικητική συμπεριφορά προς τη Διοίκηση”, έγραψε ο Βαλτινός απευθυνόμενος στη Διοίκησή του.

Τα παραπάνω γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Άμπλιανη Βάριανης, ήταν καθοριστικά για τον Αγώνα. Επακολούθησε ως γνωστόν η νικηφόρα μάχη στις 14 Ιουλίου 1824 στο στενό της Άμπλιανης, δίχως την παρουσία του Οδ. Ανδρούτσου και του Γ. Καραϊσκάκη στη χειρότερη περίοδο της Επανάστασης τον εμφύλιο, η οποία ανέκοψε όμως την νότια πορεία των Τούρκων, που αν περνούσαν στην Πελοπόννησο θα τελείωνε η Επανάσταση σε ανατολική Ρούμελη και όχι μόνο.

Ο ελληνικός Α’ εμφύλιος πόλεμος (25 Νοεμβρίου 1823-12 Ιουνίου 1824) έδειξε και το βαθύ χάσμα διοίκησης - στρατιωτικών, ιδιαίτερα μεταξύ του Ανδρούτσου και της Διοίκησης. Το κακό είχε γίνει. Είχε διαταράξει συθέμελα το εσωτερικό μέτωπο εξασθενίζοντας τη δυναμική της επανάστασης. Ικανότατοι οπλαρχηγοί, όπως ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Οδ. Ανδρούτσος, ο Γ. Καραϊσκάκης είχαν στοχοποιηθεί ως “εχθροί” του έθνους, έπεσαν σε δυσμένεια, αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και εχθρότητα.

Επί της ουσίας είχαν αδρανοποιηθεί από την κυβέρνηση Κουντουριώτη-Μαυροκορδάτου-Κωλέττη. Ο Οδ. Ανδρούτσος δολοφονήθηκε, πριν περάσει από δίκη, αφού πρώτα πρόλαβαν, το 1822 και να τον αφορίσουν (τοιχοκολλήθηκε παντού).

Στο διχασμό συνέβαλε και το 1ο  δάνειο των 800.000 λιρών στις 9 Φεβρουαρίου 1824 με αγγλικό τραπεζικό οίκο. Μίζες και σπατάλες δεν άφησαν παρά μόνο ένα μικρό μέρος 298.000 λιρών να φτάσει στα δημόσια ταμεία, που και αυτά μοιράστηκαν δυσανάλογα, ενισχύοντας ακόμη τον σπόρο του εμφυλίου μεταξύ Αγωνιστών.

Μεταξύ Ιουνίου 1824 και Φεβρουαρίου 1825 η Κυβέρνηση πλήρωνε μισθούς για 15.000 άνδρες, που κατανέμονταν: Δυτική Ελλάδα, 3.000, Κεντρική και Ανατολική Ελλάδα, 5.000 και Μοριάς, 7.000.

Ο μηνιαίος μισθός των στρατιωτικών ήταν τρία τάλιρα (και τάλληρα, αντιστοιχούν σε 45 γρόσια = πιάστρα). Για καθημερινή τροφή έπαιρναν δυόμιση λίβρες αλεύρι (1κιλό) ή μιάμιση λίβρα παξιμάδι. Αλλά οι δαπάνες πολλαπλασιάζονταν εξ αιτίας του μεγάλου αριθμού των στρατηγών, αντιστρατήγων, χιλιάρχων και καπεταναίων. Από τις 45.000 τάλιρα που χρειάζονταν για μισθοδοσία του στρατεύματος, 10.000 προορίζονταν για τους αξιωματικούς.”

Τα υπόλοιπα, που ακολούθησαν  είναι γνωστά, όπως τα αποκαλύπτει ο μετέπειτα “Ταγματάρχης της φάλαγγας” Κ. Καλατζής,  που ήταν σκοπός του έγκλειστου Ανδρούτσου στην Ακρόπολη ... και η “δίκη του Καραϊσκάκη”!

Το παραπάνω μικρό απόσπασμα προέρχεται από το νέο ΒΙΒΛΙΟ: Ο ΔΩΡΙΚΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΕΝΑ ΓΡΑΒΙΑΣ - ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ”, Καρανάσιος Γ., 2025, εκδ. Α&Μ. ΣΤΑΜΟΥΛΗ.