ΤΙ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΛΟΥΜΕ;

Γράφει ο

Κρίκος Αθανάσιος
Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός

-Η πολιτεία δια των οργάνων της, είναι αυτή που καθορίζει τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της, αναφορικά με το εκπαιδευτικό σύστημα που θέλει να εφαρμόσει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, για ν’ ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες του σήμερα, αλλά να προετοιμάσει και τους πολίτες του αύριο.

Το έργο αυτό έχει αναθέσει στο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς «Καθήκοντα και αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών διδασκόντων. Άρθρο 36. ΦΕΚ Β΄ 1340/16-10-2002. Οι εκπαιδευτικοί επιτελούν έργο υψηλής κοινωνικής ευθύνης. Στο έργο τους περιλαμβάνεται η διδασκαλία, η εκπαίδευση και η διαπαιδαγώγηση των μαθητών. Η πρόοδος, η οικονομική ανάπτυξη, ο πολιτισμός και η συνοχή της κοινωνίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της εκπαίδευσης και κατ’ επέκταση από τη συμβολή και την προσπάθεια των εκπαιδευτικών. Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών οφείλουν να εναρμονίζονται με τους στόχους αυτούς».

-Φιλόδοξοι οι στόχοι της πολιτείας αναφορικά με τα της παιδείας, που όμως διαψεύδει η πραγματικότητα. Στα εκπαιδευτικά πράγματα ισχύει το «ράβε-ξήλωνε», με κάθε κυβερνητική αλλαγή. Ουδέποτε υπήρξε διακομματική επιτροπή που θα σχεδίαζε μια εκπαιδευτική πολιτική με εθνικούς στόχους και διάρκεια. Θα μακρολογούσε κάποιος να αναφερθεί στις περίφημες «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις» που έχουν προταθεί τα τελευταία χρόνια, από τις διάφορες κυβερνήσεις.

- Η κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και η αντικατάστασή του από το Ινστιτούτο εκπαιδευτικής πολιτικής (ΙΕΠ) υπήρξε μέγα λάθος. Μήπως οι εκάστοτε Υπουργοί της Παιδείας, που δεν είναι και υποχρεωμένοι να γνωρίζουν τα θέματα της εκπαίδευσης, δεν θέλουν να δεσμεύονται από τις αποφάσεις ενός τέτοιου οργάνου που το πλαισιώνουν Παιδαγωγοί και ειδικοί σε θέματα παιδείας;  

- Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, που τόσο σημαντικό ρόλο τους αναγνωρίζει η πολιτεία, είναι α΄ και β΄ κατηγορίες. Όσοι καταφέρνουν στην ηλικία των 45,50,55 ετών να διοριστούν ως μόνιμος, αρχίζουν να μετρούν αντίστροφα για τη σύνταξη, αφού κατανάλωσαν τα πιο δημιουργικά τους χρόνια περιφερόμενοι από τη μία άκρη της χώρας ως την άλλη ως ωρομίσθιοι, αναπληρωτές με πλήρες ή μειωμένο ωράριο. Μερικοί ίσως να εργάστηκαν και σε επαγγέλματα άσχετα με τις σπουδές τους. Η άλλη κατηγορία των αναπληρωτών, είναι αυτή που βρίσκεται κάτω από συνθήκες ταπείνωσης και εξευτελισμού (σχετικό άρθρο δες ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ 21/22 Σεπτεμβρίου 2024). Σχετικά με τις αμοιβές των εκπαιδευτικών η ΈΚΘΕΣΗ PISA, δημοσιεύει τα εξής: Ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ελλάδα είναι κάτω από 20.000€ ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως εξής: Προσχολική Εκπαίδευση 27,000€, Πρωτοβάθμια Εκ/ση 32.000€ και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 37,000€.

-Ο νέος υπουργός Παιδείας εξήγγειλε μια σειρά μέτρων που στοχεύουν στη βελτίωση του μαθησιακού επιπέδου των μαθητών. Πιθανόν προσφέρουν δυνατότητες για περισσότερη μάθηση για όσους ενδιαφέρονται. Όμως βρισκόμαστε σε μια εποχή που αρχίζουν  να αποκαλύπτονται οι αρνητικές συνέπειες αυτής της προσέγγισης στο σχολικό χώρο και πολλές χώρες προσανατολίζονται στον περιορισμό της.  Στον πατροπαράδοτο τρόπο εκμάθησης στα σχολεία κάνει στροφή η Σουηδία, μετά τον προβληματικό δρόμο της υπερψηφιοποίησης, που είχε ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια. Η Φιλανδία με το πιο προηγμένο εκπαιδευτικό σύστημα, επιστρέφει στο παρελθόν με χαρτί, μολύβι και βιβλίο. Η υπερψηφιοποίηση οδηγεί στη μείωση της δια ζώσης επικοινωνίας δασκάλου – μαθητή, γεγονός που αποβαίνει σε βάρος της ανάπτυξης προσωπικών δεξιοτήτων, αρχών και αξιών για τους νέους.

-Μήπως λοιπόν εμείς κάπως καθυστερημένα ανακαλύψουμε την Αμερική, εφαρμόζοντας συστήματα περασμένων δεκαετιών για πιο προηγμένες χώρες;

-Παιδεία λοιπόν δεν είναι πληροφορίες είναι καλλιέργεια. Ο ρόλος του σχολείου είναι να αναδείξει αρετές και αξίες που κρύβει μέσα του ο νέος. Πρέπει να διαμορφώνει ήθος, κοινωνικές αρετές, φιλαλληλία, αλληλεγγύη, πειθαρχία, υπακοή και σεβασμό σε νόμους και κανόνες της πολιτείας.

Το σχολείο είναι που θα ξεδιπλώσει τις πνευματικές και νοητικές του ικανότητες ώστε να επιλέξει το δρόμο της επαγγελματικής του αποκατάστασης και ανέλιξης. Που θα του επιτρέψει να γίνει ενεργός πολίτης, μέτοχος στα  κοινά με πρωτοβουλίες για κοινωνική δικαιοσύνη, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πίστη στη δημοκρατία. Δεν με ενδιαφέρει ο μαθητής που διακρίθηκε στην Ολυμπιάδα της Φυσικής, μπράβο του και να συνεχίσει. Ούτε αυτός που απέκτησε δεξιότητες για την επίλυση  γρίφων στα μαθηματικά. Με ενδιαφέρει ο μαθητής ενός ορεινού χωριού στην Ήπειρο, την Ευρυτανία, ενός απομακρυσμένου νησιού.

Όλα αυτά βέβαια ηχούν παράταιρα σε μία εποχή χρησιμοθηρικής γνώσης που η παραπαιδεία, το φροντιστήριο και η εμπορευματοποίηση της γνώσης, ανταγωνίζονται τη σχολική παιδεία. Το Λύκειο έχασε τον προορισμό του, έγινε ο προθάλαμος που οδηγεί στην ανώτατη εκπαίδευση, ενώ θα έπρεπε να δίνει το εισιτήριο της σύνολης εκπαίδευσης του μαθητή και για τα τρία έτη της φοίτησής του σ’ αυτό, για ανώτερες και ανώτατες σπουδές.

-Έτσι οι Πανελλήνιες εξετάσεις γίνονται το κοινωνικό γεγονός της χρονιάς και η τύχη του μαθητή κρίνεται σε ένα τρίωρο στο οποίο μπορεί και από ένα τυχαίο γεγονός να κριθεί το μέλλον του.

-Αυτό το σχολείο θέλουμε που θα δίνει τίτλους χωρίς αντίκρισμα και που μετατρέπει τους εκπαιδευτικούς σε διεκπεραιωτές μιας γραφειοκρατικής διαδικασίας;