Μίμης Ανδρουλάκης: Η Αριστερά δεν μπορεί να ζήσει ως Εκκλησία

Στο κομμουνιστικό κίνημα πρώτα θεοποιούσαμε έναν ηγέτη και μετά τον λιθοβολούσαμε όλοι μαζί

Υπάρχει κι ένα θέμα πολιτικό και συνάμα ανθρώπινο. Ο Μίμης Ανδρουλάκης ήταν κάποτε το πιο στενό πρόσωπο του Χ. Φλωράκη μέσα στο κόμμα (σ.σ. το ΚΚΕ). Μετά τη σύγκρουσή τους στην ευρεία ολομέλεια ποια αισθήματα τρέφει για τον πρόεδρο του ΣΥΝ; Τον είπε και «Λούθηρο»…

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 8.11.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Τον Χαρίλαο τον εκτιμώ και τον αγαπώ. Και σ’ αυτό δεν με επηρεάζουν οι ιδεολογικές διαφορές και οι περιπέτειες της τελευταίας περιόδου. Θα προσέξατε ότι μετά την πολεμική που άσκησε ο σύντροφος Χαρίλαος, που στρεφόταν και προσωπικά εναντίον μου, είπα αυθόρμητα μια φράση —όπως κατέβαινε από το βήμα— που ίσως παρεξηγήθηκε. Είπα: υπήρξες Λούθηρος, χωρίς ίσως να το ξέρεις. Μ’ αυτό εννοούσα ότι ο Χαρίλαος, παρά κάποιες έντονα παραδοσιακές διατυπώσεις, αναδείχθηκε ντε φάκτο σε μεταρρυθμιστή. Διατηρεί ακέραια μια παραδοσιακή κουλτούρα και ταυτόχρονα υπήρξε ο ηγέτης που οδήγησε το κόμμα σε γόνιμες αναπροσαρμογές στη μεταπολιτευτική περίοδο. Είχε αυθεντικό κύρος και επιβολή ως Γραμματέας, καθάριζε πολιτικά τις καταστάσεις, δεν ήταν και με το ένα και με το άλλο. Ήξερες καθαρά μέχρι πού το πάει. Είχε την πρόνοια πολύ έγκαιρα με την πτώση της χούντας να συνεργαστεί στενά και αποδοτικά με πολλούς συντρόφους της γενιάς του Πολυτεχνείου.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 8.11.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Είναι ο πρώτος Γραμματέας του ΚΚΕ που θα μείνει στην Ιστορία σαν μια γενικά αξιοσέβαστη προσωπικότητα. Γιατί, δυστυχώς, στο κομμουνιστικό κίνημα δεν προσέξαμε κάτι. Πρώτα θεοποιούσαμε έναν ηγέτη και μετά τον λιθοβολούσαμε όλοι μαζί. Αυτό νομίζω ότι στην περίπτωση του Χαρίλαου δεν θα συμβεί, ανεξάρτητα από τις διαφορές που υπάρχουν. Άλλωστε, έχει εξελιχθεί και η πολιτική κουλτούρα του ΚΚΕ. Πιστεύω, μάλιστα, ότι μπορεί να προσφέρει κι άλλο. Βέβαια, η στιγμή αυτή είναι αντικειμενικά δύσκολη για τον Χαρίλαο. Το κόμμα είναι υποχρεωμένο να περάσει από μια εποχή σε μια άλλη, αν θέλει να επιζήσει. Και καταλαβαίνω απόλυτα τις αγωνίες του. Αλλά έχει πιστεύω και τη λεβεντιά και τη σύνεση να περάσει σωστά αυτή τη δύσκολη καμπή».

Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα —όπως ισχυρίζονται πολλοί— να απομακρυνθούν τα «εικονίσματα» από το κόμμα;

«Από τα παιδικά μου χρόνια ήμουν άθεος. Αλλά πάντα σεβόμουν και αγαπούσα την Εκκλησία και τους θρησκευόμενους. Ήμουν μάλιστα και ψάλτης. Ένας άθεος ψάλτης. Όταν, λοιπόν, κάποιος σέβεται τα εικονίσματα, δηλαδή ένα σύστημα παραδόσεων, που συνδέεται με την ίδια τη ζωή, με τους αγώνες και με τις θυσίες του, εγώ δεν δικαιούμαι να του ζητήσω να τα πετάξει. Μπορεί να τα κρατήσει. Ένας κόσμος αδυνατεί να αντιληφθεί, λόγω συναισθηματισμού, ότι μαζί με το Τείχος κατέρρευσε και ένα σύστημα αντιλήψεων, δομών και πρακτικών, που κυριάρχησε στο κομμουνιστικό κίνημα για μια ολόκληρη περίοδο. Ας κρατήσουν τα εικονίσματα, αλλά η Αριστερά πρέπει να εξελιχθεί. Δεν μπορεί να ζήσει ως Εκκλησία. Πρέπει να έχει ένα τελείως σύγχρονο υπόβαθρο στις αναλύσεις, τις προτάσεις και τις ιδέες της. Κρατήστε λοιπόν τα εικονίσματα, όσοι θέλετε, αλλά ελάτε να προχωρήσουμε όλοι μαζί σε μια σύγχρονη Αριστερά».

Ένας άθεος δεν πιστεύει ασφαλώς σε παραδείσους. Οι άλλοι όμως, οι οποίοι πιστεύουν, τώρα πια θα πρέπει να προσβλέπουν σε σοσιαλιστικό και όχι σε κομμουνιστικό παράδεισο;

«Ο παράδεισος είναι για τους νεκρούς.  Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Πρέπει να φτιάξουμε την Αριστερά του 2000, που θα είναι πολύ πιο διαφορετική απ’ όσο σήμερα υποψιαζόμαστε. Θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές. Δεν θα είναι ένα επινοημένο σύστημα, ούτε θα την ευαγγελισθεί κάποιος νέος προφήτης. Άλλωστε, όλες οι προφητείες και οι χίμαιρες του 19ου αιώνα οδηγήθηκαν τελικά στη χρεοκοπία, όσο κι αν πλούτισαν σαν ιδέες την ανθρώπινη σκέψη και την εξέλιξη του πολιτισμού. Ένας κύκλος του κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος έκλεισε. Στο χέρι μας είναι να φτιάξουμε αυτόν που ανοίγει».

*Απόσπασμα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Μίμης Ανδρουλάκης στη Λιάνα Μπαλή και στον «Ταχυδρόμο». Το σχετικό άρθρο έφερε τον τίτλο «Είναι δύσκολη η στιγμή για τον Χαρίλαο» και είχε δημοσιευτεί στο τεύχος της 8ης Νοεμβρίου 1990 (επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη).

Ο Μίμης Ανδρουλάκης, πολιτικός, συγγραφέας και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης στις 24 Νοεμβρίου 1951.