Το ιστορικό τρίγωνο και ο τετραγωνισμός του κύκλου…

Η φύση και η γεωγραφία προίκισαν τη Φθιώτιδα και ιδιαίτερα τη Λαμία με περιβαλλοντικό κάλλος και μια αξιοζήλευτη θέση στο κέντρο της Ελλάδος δίπλα σε βουνά, ποτάμια, παραλίες και πάνω στους βασικούς συγκοινωνιακούς άξονες της χώρας.

Η ιστορία με τη σειρά της έδωσε στην περιοχή και την πόλη μας το κλέος και τη διεθνή αναγνωρισιμότητα, χαρίζοντάς της εμβληματικά τοπόσημα που αναδεικνύουν τους διαχρονικούς αγώνες του ελληνικού έθνους και του λαού μας για την ελευθερία. Με τις διοικητικές αποφάσεις του 2010 αυτά εντάχθηκαν, σχεδόν στο σύνολό τους, στα διοικητικά όρια του νέου καλλικρατικού Δήμου Λαμιέων, που κλήθηκε να αξιοποιήσει χώρους με τεράστιο ιστορικό βάρος, ελληνικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο. Οι Θερμοπύλες, η Αλαμάνα, ο Γοργοπόταμος, ως ιστορικό τρίγωνο, το κάστρο της Υπάτης και ο παραποτάμιος χώρος (από Ροδωνιά έως Φραντζή) της διάσημης βυζαντινοβουλγαρικής μάχης του Σπερχειού το 997 μ.Χ , το κάστρο της Λαμίας και το τείχος στο Λιμογάρδι, αποτυπώνουν εμφατικά την πλούσια ιστορική κληρονομιά του Δήμου μας.

Θεωρητικά, η ανάπτυξη και προβολή των ανωτέρω τοπόσημων θα καθιστούσε τη Λαμία τον κατεξοχήν πόλο έλξης επισκεπτών, που σε συνάρτηση με τον ιαματικό, θρησκευτικό και περιβαλλοντικό τουρισμό, θα της προσέδιδαν πρωτόγνωρες δυνατότητες προσέλκυσης επενδύσεων, οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στον αντίποδα η επισκεψιμότητα είναι σχεδόν μηδαμινή, οι χώροι αναξιοποίητοι, παραμελημένοι σε επίπεδο καθαριότητας, φωτισμού και φύλαξης, καθιστάμενοι συχνά από απρόσιτοι έως επικίνδυνοι για τους επισκέπτες.

Το μνημείο του Λεωνίδα, δυσδιάκριτο από τον ΠΑΘΕ, παραμένει δίχως επαρκή φωτισμό και φύλαξη, ενώ ο δρόμος για τον διάσημο λόφο του Κολωνού είναι σε κακή κατάσταση.

Προσφάτως τουρίστες έπεσαν θύματα κλοπής και τα οχήματά τους υπέστησαν ζημιές από «αγνώστους». Το μουσείο χωρίς να έχει εκσυγχρονιστεί συμπεριλαμβάνοντας στο αντικείμενό του το σύνολο των μαχών που δόθηκαν στις Θερμοπύλες στο πέρασμα των αιώνων, δεν διαθέτει καν υλικό για τους επισκέπτες όπως λόγου χάριν τον εξαιρετικό ειδικό τόμο του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών & Συγγραφέων αφιερωμένο στις Θερμοπύλες και μάλιστα σε αγγλική έκδοση που χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Στερεάς.

Η συμπλήρωση των 2.500 χρόνων από τη διεξαγωγή της μάχης πέρασε σχεδόν απαρατήρητη σε πανελλαδικό επίπεδο και η Λαμία έχασε την ευκαιρία διεθνούς προβολής της. Πέρα από τις εκδηλώσεις στα «Θερμοπύλεια» είναι σαφές ότι απαιτείται οργανωμένη και συστηματική προβολή συνολικά του ιστορικού χώρου στο διαδίκτυο μαζί με τις προβλεπόμενες υποδομές (προσβασιμότητα, εστίαση, ηλεκτρονικό εισιτήριο, σήμανση, φωτισμός).

Η Αλαμάνα, το πλέον αναγνωρίσιμο πανελλαδικά σύμβολο της Εθνικής Παλιγγενεσίας του 1821, παραμένει ως τοπόσημο υποβαθμισμένη. Η πρόσβαση στον αδριάντα και το μνημείο του Αθανασίου Διάκου στην εθνική οδό είναι ουσιαστικά αδύνατη. Το σχέδιο ανακατασκευής της ιστορικής γέφυρας και η δημιουργία κτιρίου ιστορικής ενημέρωσης είναι σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά πρέπει να συνδυασθούν και με την ανάδειξη του κενοταφίου του ήρωα στην πλατεία Λαού με παράλληλη αξιοποίηση του μουσείου Σύγχρονης Ιστορίας στην οδό Όθωνος, που δεν έτυχε της προβολής που θα έπρεπε για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.

Το μουσείο Εθνικής Αντίστασης, σχεδόν «κρυμμένο» στον χώρο του Δημαρχείου δεν έχει συνδεθεί με την πόλη, όπως θα έπρεπε. Μεταφερόμενο στον «φυσικό» του χώρο, στην πλατεία Λαού πίσω από το άγαλμα του Άρη Βελουχιώτη και συνδεόμενο με τον χώρο της γέφυρας του Γοργοποτάμου μέσω ενός τουριστικού θεματικού τραίνου στη διαδρομή Λιανοκλάδι - Γοργοπόταμος – Ασωπός - Μπράλλος – Τιθορέα σε συνδυασμό με τα άλλα μνημεία της Αντίστασης στην περιοχή μας (Ασωπός, Κούρνοβο, Στύρφακα, Παύλιανη κλπ), θα αποκτούσε πανελλήνια ακτινοβολία. Ενδεικτικά το αντίστοιχο μουσείο στη Ρεντίνα Καρδίτσας αποτελεί ήδη από το 1990 πόλο προσέλκυσης πλήθους επισκεπτών από όλη την Ελλάδα, κάτι που για τη Λαμία φαντάζει ακόμη αδιανόητο.

Το αρχαιολογικό μουσείο στο Κάστρο της Λαμίας με τη μοναδική θέα στον Μαλιακό και το εξαιρετικό αρχαιολογικό μουσείο, δεν αποτελεί ελκυστικό χώρο για δημότες και επισκέπτες.

Στερείται στοιχειωδών υποδομών, αυτονόητων για άλλες πόλεις, όπως ενός απαραίτητου δημοτικού αναψυκτηρίου και μόνιμου θεάτρου που θα το καθιστούσε τον κατεξοχήν χώρο πολιτισμού και αναψυχής στην πόλη σε συνδυασμό με ένα mini bus που θα εξασφάλιζε την απρόσκοπτη πρόσβαση σ’ αυτόν.

Η προσπάθεια ίδρυσης παραρτήματος του Πολεμικού Μουσείου και στην πόλη μας, καλοδεχούμενη ασφαλώς, πρέπει να διασυνδεθεί οργανικά και με τα υπόλοιπα μουσεία (Αρχαιολογικό στο Κάστρο, Εθνικής Αντίστασης, Σύγχρονης Ιστορίας, Βυζαντινό Υπάτης) σε συνδυασμό με την εισαγωγή της τοπικής ιστορίας στην εκπαίδευση, εκπαιδευτικές εκδρομές και επισκέψεις στους αντίστοιχους χώρους για μια πιο βιωματική προσέγγιση της ιστορικής μνήμης.

Οι εμβληματικές επέτειοι των 2.500 χρόνων από τη μάχη των Θερμοπυλών το 2020, των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 το 2021, των 80 ετών από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου το 2022 και των 190 ετών από την απελευθέρωση της Λαμίας από την οθωμανική κατοχή το 2023, πέρασαν χωρίς να αξιοποιηθούν αυτά τα συγκριτικά ιστορικά πλεονεκτήματα για την προβολή της πόλης με οφέλη ορατά για τους δημότες σε επίπεδο αναπτυξιακό, πολιτιστικό, τουριστικό.

Σε κάθε δημοτική αναμέτρηση ακούμε τις κλασσικές εξαγγελίες για την ανάδειξη του ιστορικού τριγώνου που παραπέμπονται την επομένη στις καλένδες. Ευθύνη της νέας δημοτικής αρχής, που θα προκύψει από τις εκλογές της Κυριακής, πρέπει να είναι η προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης και κληρονομιάς, όχι με λόγια, που ακούμε εδώ και χρόνια, αλλά με συντονισμένες δράσεις, ορθά σχεδιασμένες, κοστολογημένες, με σαφή χρονοδιαγράμματα και άμεσα υλοποιούμενες.

Με δεδομένο ότι «Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΜΙΑ» έχει το όραμα και τη βούληση να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, εναπόκειται στους συμπολίτες μας να μας δώσουν τη δύναμη ώστε η Λαμία να αποκτήσει αυτό που δικαιούται από τη γεωγραφική θέση και το ειδικό βάρος της ιστορίας που φέρει.

Χρόνης Βάρσος
φιλόλογος – ιστορικός ερευνητής
υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος
με την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΜΙΑ
με επικεφαλής τον ΒΑΣΙΛΗ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗ