Ιστορικά Θέματα: Ο Βομβαρδισμός της Λαμίας το 1941 (Σαν σήμερα και σαν αύριο: Μεγάλη Παρασκευή και Μεγάλο Σάββατο, 18 και 19 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί βομβάρδισαν τη Λαμία)

Επιμέλεια : Δημητρίου Θ. Νάτσιου, Φιλολόγου, Λαμία

Πριν από ογδόντα τέσσερα χρόνια (1941), τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μ. Σάββατο, στις 18 και 19 Απριλίου, οι Γερμανοί ανηλεώς (=άσπλαχνα) βομβάρδισαν τη Λαμία και προξένησαν όχι μόνο υλικές ζημιές, αλλά και θανάτους. H Λαμία ερημώθηκε και πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν στα γύρω χωριά.

Με την ευκαιρία της μαύρης αυτής επετείου παρουσιάζουμε στους αγαπητούς μας αναγνώστες λίγες πτυχές του τραγικού εκείνου γεγονότος, τις οποίες και «ομαδοποιούμε» χωρίς να διασπάται η εσωτερική ενότητα του γεγονότος.

Τότε, λοιπόν, οι Γερμανοί, με το πρόσχημα ότι επιτίθενται εναντίον των Αγγλικών στρατευμάτων, που ήταν αντίπαλοί τους στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, βομβάρδισαν τη Λαμία και προξένησαν μεγάλες ζημιές.

Ήταν προσχηματική η απόφασή τους να βομβαρδίσουν την πόλη, αφού εντός αυτής δεν βρίσκονταν αγγλικές δυνάμεις, αλλά είχαν υποχωρήσει προς τις Θερμοπύλες, γεγονός που γνώριζαν οι Γερμανοί. Ήταν το εκστρατευτικό σώμα, που είχαν στείλει οι Άγγλοι στην Ελλάδα. Ήταν στρατιωτική «πανσπερμία»: Αυστραλοί, Καναδοί, Νεοζηλανδοί, κ.λπ. Παρά ταύτα η Λαμία βομβαρδίσθηκε.

Οι βόμβες ρίχθηκαν σε διάφορα σημεία:

Βομβαρδισθέντα:

α) Χαρακτηριστικά σημεία

Βομβαρδίστηκαν οι στρατώνες, που βρίσκονταν στη συνοικία «Παγκράτι» και εκείνοι, που βρίσκονταν στην περιοχή της «Ξηριώτισσας», αλλά και όσες βρίσκονταν στην περιοχή της «Μεγάλης Βρύσης», στο ανατολικό σημείο της πόλης.
Επίσης βομβαρδίσθηκε ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Λαμίας, με αποτέλεσμα να σταματήσει και το Ρολόι του Σταθμού. Βομβαρδίσθηκαν οι δρόμοι προς τη Στυλίδα και προς τις Θερμοπύλες, απ΄τους οποίους διέφυγαν οι Νεοζηλανδοί.
Βόμβες είχαν πέσει και στη συνοικία, όπου βρίσκεται το «Πέτρινο» διδακτήριο (Γυμνάσιο).

β) Δημόσια κτήρια

Τα δημόσια κτήρια, τόσο τα κοσμικά όσο και τα θρησκευτικά, γνώρισαν την καταστροφική μανία του κατακτητή.
Στις «πολιτικές εκθέσεις» αναφέρεται ότι υπέστησαν ζημιές τα εξής: 1) Το Δημόσιο Ταμείο, 2) Η Λαϊκή Τράπεζα, 3) Το Δικαστικό Μέγαρο (οι φθορές φαίνονται στις φωτογραφίες, που καταχωρίζoνται στο φτωχό τούτο δημοσίευμα). Ζημιές υπέστη και ο Ι. Ν. του Ευαγγελισμού, δηλ. ο Μητροπολιτικός Ναός, ιδιαίτερα το καμπαναριό, όπου βρισκόταν το Ωρολόγιο. Για την επισκευή τους έγινε ειδική δαπάνη.

γ) Ξενοδοχεία

Τα ξενοδοχεία, που βρίσκονταν στην πλατεία «Ελευθερίας», αλλά και σε άλλα σημεία της πόλης υπέστησαν μεγάλες φθορές!
Αυτά ήταν: 1) Το «Πανελλήνιον», 2) η «Μητρόπολις», 3) η «Λοκρίς», 4) η «Βρετανία», 5) το «Εθνικόν», 6) η «Ρούμελη».

δ) Λεηλασίες

Κατεστράφησαν και λεηλατήθηκαν επιχειρήσεις και περιουσίες: 1) Η επιχείρηση των Αφών Μουζέλη και Κρόκου 2) η Εταιρεία των αδελφών Θεοδοσίου (εμπορεύονταν ξυλεία) 3) η επιχείρηση των Αφών Δούκα και άλλες μικρότερες επιχειρήσεις.

ε) Η Εικόνα της πόλης

Η πλατεία «Ελευθερίας» έγινε χώρος στάθμευσης των αυτοκινήτων, ο Ι. Ναός του Ευαγγελισμού χώρος καταυλισμού, οι κεντρικοί δρόμου: «Ρήγα Φερραίου», «Κολοκοτρώνη», «Καποδιστρίου», «Νεοπτόλεμου Καραγιαννοπούλου»,  κ.ά.  είχαν  γεμίσει από καπνίζοντα συντρίμμια.

στ) Ανθρώπινα θύματα

Ο αριθμός των θυμάτων ανέρχεται στους 11, χωρίς αυτός να είναι και ο πλήρης, διότι δεν υπάρχουν εξακριβωμένα στοιχεία, «δια το έκρυθμον» των ημερών εκείνων.
Γνωστά θύματα είναι: Π. Κρανιώτης, Μ. Καραμήτσου, Η. Λώλος, Γ. Ψαρρός, Μαλαμιώτης, Η. Πιλάλης, Γ. Αλιβέριος, Γ. Φλέσσας και Γ. Παπαγιάννης.
Προέρχονταν από διάφορα σημεία του κεντρικού ελλαδικού χώρου και βρέθηκαν στη Λαμία την ημέρα της συμφοράς.

Υ.Γ. Καινούργια στοιχεία δεν προσθέσαμε στα, ήδη,γραφέντα, είναι απλώς μια υπενθύμιση του τραγικού εκείνου γεγονότος. Για το θέμα αυτό αναφερόμαστε αμέσως πιο κάτω. Οι φωτογραφίες που καταχωρίζονται προέρχονται απ’ την έκθεση, που πραγματοποίησε η προϊσταμένη των “Γ.Α.Κ. - Αρχείων Νομών Φθιώτιδος)” κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη, στη στοά των Γ.Α.Κ. με την ευκαιρία των 80 χρόνων απ’ την απελευθέρωση της Λαμίας, τον περασμένο Οκτώβριο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Για λεπτομερέστερη και ακριβέστερη αναφορά στο ιστορικό γεγονός του βομβαρδισμού της Λαμίας απ΄τους Γερμανούς στις 18 και 19 Απριλίου 1941 και για τη συγγραφή και έκδοση αυτοτελούς μελέτης και ειδικού βιβλίου δύναται ο μελετητής να συμβουλευθεί το αρχειακό υλικό και τη βιβλιογραφία που υπάρχουν. Ας σημειωθεί ότι οι ζημιές, που προκλήθηκαν, ήταν ανυπολόγιστες κατά προσωπικού και υλικών.

Υπήρξαν ανθρώπινα θύματα και καταστράφησαν πολλές και μεγάλες περιουσίες επώνυμων κατοίκων της πόλης.

Η συμπεριφορά των κατακτητών, που επακολούθησε, έβλαψε ανεπανόρθωτα την οικονομία της περιοχής.

Υπάρχει, λοιπόν, πρωτογενές ανέκδοτο αρχειακό υλικό και βιβλιογραφία για το ιστορικό εκείνο γεγονός του βομβαρδισμού της Λαμίας.

Α΄ Πρωτογενές αρχειακό υλικό

1)    «Πολιτικαί Εκθέσεις, 1941-1946» (αποκείμενες στο Ειρηνοδικείον Λαμίας). Είναι εκθέσεις και καταθέσεις για τις καταστροφές στη Λαμία στη διάρκεια της ανωτέρω περιόδου).

2)    «Αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου («Διοικούσα Επιτροπή») του Δήμου Λαμιέων, 1941-1949» (Φυλάσσονται στα «Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Νομού Φθιώτιδος», Λαμία).

Β΄ Βιβλία- Άρθρα

1)    Καραγιάννης Γεώργιος: «Το σταματημένο ρολόι (του Σ. Σ. Λαμίας, Κατοχή, 1941-1944», περ. «Φθιωτικός Λόγος», τ. 4 (1993), Λαμία, σελ. 65-66.

2)    Δαβανέλλος Νίκος, Τσούμα Κωνσταντίνα, Σταυρόπουλος Γιώργος: «Ο βομβαρδισμός της Λαμίας (18 Απριλίου 1941) και τα θύματά του». περ. «Φθιωτικά Χρονικά», 39-40 (2018-2019), Λαμία, σελίδες 115-126, (όπου και πλούσια βιβλιογραφία).

3)    Ψιμογιάννου Ευμορφία: «Λαμία: 1941-1944: Ξενική Κατοχή, Διχασμός και Απελευθέρωση» (Διπλωματική Εργασία), Αθήνα, 2007, σ.σ. 175 (όπου πλούσια βιβλιογραφία).

Γ΄ Εφημερίδες

1)    Εφημ. «Η Επαρχία» (1941, 1942), Λαμία.

(σ.σ. Στη διάρκεια της Κατοχής Δήμαρχοι (διορισμένοι) Λαμιέων ήταν οι εξής: Γραμματίκας Αθανάσιος, Πλατής Κων., Τράκας Δημήτριος, Ελασσώνας Ιωάννης, Κοντογιάννης Νικόλαος, Λατσός Δημήτριος, Κοντομήτρος Ιωάννης, Θεοδοσόπουλος Κλεομένης και Κοκκαλάκης Νικόλαος).

Τέλος