Μορφές των Φθιωτικών Γραμμάτων: Πολυτίμη (Πόλυ) Δωρ. Τζωρτζοπούλου - Καρανάσιου (Αθήνα, 1942 - Λουξεμβούργο, 2022)

Του κ. Δημητρίου Θ. Νάτσιου, Φιλόλογου

«Ας μη μου δώση η μοίρά μου

εις ξένην γην τον τάφον,

είναι γλυκύς ο θάνατος,

μόνον, όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα».

Ανδρέας Κάλβος: «Ο Φιλόπατρις».

Ανάμεσα σ’ εκείνους, που «ευχήθηκαν» να μη τους δώσει η μοίρα σε ξένη γη τον τάφο, διότι «είναι γλυκύς ο θάνατος, μόνον, όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα» και δεν «εισακούσθηκαν», είναι  και η φιλόλογος καθηγήτρια, λογοτέχνιδα και συγγραφέας Πολυτίμη (Πόλυ) Δωροθέου Τζωρτζοπούλου - Καρανάσιου, η οποία από τις 7 Αυγούστου 2022, «αναπαύεται» στο κοιμητήρι του Αγίου Νικολάου στο Λουξεμβούργο όπου διέμενε, τα τελευταία χρόνια, με τις εκεί εργαζόμενες δυο θυγατέρες της (ο σύζυγός της, Γεώργιος Καρανάσιος, καθηγητής  και εκείνος, είχε αποβιώσει, ενωρίτερα, εδώ στη Λαμία).

Πολυτίμη Τζωρτζοπούλου – Καρανάσιου (1942-2022).

* * *

Με τη διαλεχτή εκείνη φίλη και εκλεκτή συνάδελφο γνωρίστηκα το 1975, όταν βρεθήκαμε να συνυπηρετούμε στο, τότε, Α΄ εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων Λαμίας και, όπως οι περισσότεροι καθηγητές, είμασταν λίγα χρόνια πάνω απ’ τα τριάντα μας.  Και από το έτος εκείνο άρχισε μια συναδελφικότητα, μια οικογενειακή φιλία και πάνω απ’ όλα μια πολύτιμη συνεργασία σε πνευματικά θέματα, η οποία κράτησε 47 χρόνια. Και αφού παραλείψω να πω ότι ήταν μια αρίστη φιλόλογος και καλή παιδαγωγός, μια συνεργάσιμος συνάδελφος με πολλές γνώσεις - παλιές και σύγχρονες - θεωρώ τον εαυτόν μου τον πιο κατάλληλο, ο οποίος μπορεί να πει ότι η Πολυτίμη δεν ήθελε να «υπογράφει» μόνο στα Απουσιολόγια του Σχολείου μας και στις μισθοδοτικές Καταστάσεις, αλλά ήθελε να θέτει την υπογραφή της σε έργα πρωτότυπα, δημιουργήματα του νου και της καρδιάς της, προσωπικά της, φιλολογικά έργα.

Για το συγγραφικό της έργο έχω άμεση αντίληψη, διότι η ενασχόλησή της με την Ιστορία των Φθιωτικών Γραμμάτων έγινε με την υπόδειξη, την παρότρυνση και την συμπαράσταση του γράφοντος τις φτωχές τούτες γραμμές και στο πρόσωπό της συνάντησα τον καταλληλότερο άνθρωπο για κάτι τέτοιο. Απ’ το 1980 ως το 2021 εξέδιδα το περιοδικό «Φθιωτικά Χρονικά», που ήταν μια ετήσια φιλολογική έκδοση.

Η Πολυτίμη ήταν τακτική συνεργάτιδα και στις σελίδες του, ανάμεσα στα πολλά λογοτεχνικά κείμενά της, έχει καταχωρίσει αξιόλογες μελέτες για την Ιστορία των Φθιωτικών Γραμμάτων, όπως: 1)«Λαμιακά Γράμματα (Φθιωτική Ποίηση - Πεζογραφία - Ιστοριογραφία - Ιστοριοδιφία) 19ος-20ος αιώνας», 2) «Εισαγωγή στη Φθιωτική Ποίηση», 3) «Εισαγωγή στη Φθιωτική Πεζογραφία», οι οποίες είναι άριστες  μελέτες και οι οποίες έλλειπαν απ’ τη Φθιωτική Γραμματολογία.

Επίσημη εμφάνιση στα Γράμματα έκανε το 1989 με την πρώτη ποιητική συλλογή: «Τοπία του μύθου» (έτυχε, μάλιστα, να κάνω εγώ τις «διορθώσεις» στα τυπογραφικά δοκίμια). Απ’ τα πρώτα εκείνα  συγγραφικά «γενέθλια», η Πολυτίμη άρχισε μια συγγραφική και εκδοτική παραγωγή με άριστα αποτελέσματα: Πέντε ποιητικές συλλογές, εφτά συλλογές διηγημάτων, ένα βιβλίο με τίτλο: «Γυναίκα ιχνηλασία ψυχής», (Δοκίμιο) και ένα με τίτλο: «Με τη φεγγοβολή του λόγου» (λυρικές πρόζες).

Το «κύκνειο», βιβλίο, με τίτλο: «Τα κείμενα του ελαχίστου», (Μονόλογοι και αφηγήσεις)», εκδ. «Δωδώνη», Αθήνα, 2009 είναι αφιερωμένο στις δυο θυγατέρες της:

«Στη Ρούλα, στη Γκέλυ, τα κορίτσια μου. Αντιχάρισμα στην ολόψυχη συμπαράστασή τους». (Όπου «μιλάει» η καρδιά της μάνας στην αφιέρωση αυτή).

Πολυτίμη Τζωρτζοπούλου, φιλόλογος, Δημήτριος Θ. Νάτσιος, φιλόλογος, Άννα Φόνσου, ηθοποιός. Στο βάθος η Στέλλα Πουγκακιώτου, φιλόλογος. (Κάποτε στη Λαμία).

Στα «Κείμενα του Ελαχίστου» έχει καταχωρίσει το αριστούργημα με τίτλο: «Φθινόπωρο - Ο Σεπτέμβρης της νοσταλγίας», όπου καθρεφτίζεται η ψυχή μιας πνευματικής μάνας, καθηγήτριας και λογοτέχνιδας. Πλήρη κατάλογο των δημοσιευμάτων της καθώς και κριτικά δημοσιεύματα γι’ αυτά έχει συντάξει και έχει δημοσιεύσει στο περιοδικό του «Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων»: «Φθιωτικός Λόγος», τόμος 35ος (2023), σελ. 147-150, Λαμία, η θυγατέρα της Ρούλα, καθηγήτρια Πανεπιστημίου στο εξωτερικό. Εκεί έχει καταχωρισθεί και η είδηση ότι πλήρης και ακριβής συλλογή των άρθρων της βρίσκεται σε προετοιμασία.

* * *

Το λογοτεχνικό έργο της Πολυτίμης Τζωρτζοπούλου έχει αποτιμηθεί από ειδικούς και ικανούς και θα συνεχισθεί η αξιολόγηση, διότι η ίδια έχει περάσει, πιά, στην «έντυπη» αιωνιότητα. Υπήρξε μια ποιητική ψυχή και στο χαρτί έχει αποτυπωθεί «το Μέσα πλούτος» αυτής, το οποίο ήταν τόσο πλούσιο.  Με την πνευματική παρουσία της έδωσε ώθηση στα Φθιωτικά Γράμματα και υπήρξε μια εξέχουσα μορφή αυτών. Στη πρώτη «Φθιωτική Ποιητική Ανθολογία, 1893-1989» (Λαμία 1990), κατέχει μια ζηλευτή θέση, αφού όχι μόνο ανθολογούνται ποιήματά της, αλλά έχει γράψει και την «Εισαγωγή» της Ανθολογίας. Εκεί γράφονται τα εξής: «Στην ποίησή της, η οποία είναι λυρική, βιωματική με έντονο το ερωτικό στοιχείο σε συνδυασμό με τον σύγχρονο προβληματισμό, παρατηρούμε μια γλωσσική διαύγεια με ευρηματικότητα και καθαρότητα. Η λέξη και ο στίχος έχουν δεχθεί μια μεστή επεξεργασία και δημιουργούν ένα τρυφερό αίσθημα και ένα γλυκό πόνο» («Φθιωτική Ποιητική Ανθολογία, 1893-1989», σελ. 170-172, Λαμία, 1990). Για την ποιητική Συλλογή με τον τίτλο «Ανοχύρωτες μέρες», ο Φθιώτης ποιητής Τάκης Κολιαβάς - Μωλιοτάκης (1926-2017) γράφει:  «Είναι μια λυρική συλλογή με ανθρωπιστικά στοιχεία, κοινωνικές αποχρώσεις, βιωματικές αναφορές,  τρυφερά ψυχικά πλησιάσματα σε πράγματα και γεγονότα, που μας συγκινούν, μας ενθουσιάζουν και όχι σπάνια μας προβληματίζουν» (ανέκδοτη=αδημοσίευτη) κριτική, που βρίσκεται στην κατοχή μου). Ήταν μια πραγματική ποιήτρια. Αγαπούσε υπερβολικά την παραδοσιακή και την μοντέρνα ποίση. Αγαπημένα της ποιήματα ήταν: «Το Μεσολογγίτικο» του Μιλτιάδη Μαλακάση, «Κοντά σου» της Μαρίας Πολυδούρη, «Σ’ αγαπώ» της Μυρτιώτισσας (Θεώνη Δρακοπούλου) και «Μπροστά στις Καρυάτιδες» του Ιωάννη Πολέμη  Οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου:

«Φεγγάρι μου θαλασσινό

πουλί μου πελαγίσιο,

σε ποιάς καρδιάς τον ουρανό

να ‘ρθω να σ’ αναστήσω»,

ήταν η «αναπνοή της».

Ένα από τα βιβλία της με ιδιόχειρη αφιέρωση.

Η Πολυτίμη (έτσι της άρεσε να την προσφωνώ) κατέλιπε μνήμη αγαθή και η προσφορά της στα Φθιωτικά Γράμματα είναι μεγάλη. Τα λόγια τούτα ας είναι ένα φτωχό πνευματικό μνημόσυνο, που έγινε για εκείνη, αφού «η μνήμη της αιθαλής, χαράζει μέσα μας αθάνατη τη φωνή της» (λόγια δικά της). Ας είναι αιωνία η μνήμη της.

                                   Δημήτριος Θ. Νάτσιος

Φιλόλογος - Λαμία