Η μεγάλη απειλή για τη Δημοκρατία σήμερα

Γράφει ο
Χρήστος Αλεξανδρής

Να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Η γιορτή του Πολυτεχνείου ήταν και παραμένει μια γιορτή της Δημοκρατίας και των ελευθεριών του λαού και καμία αντιδραστική μειοψηφία δεν μπορεί να την αμαυρώσει.

Η γιορτή μνήμης των αγώνων του φοιτητικού κινήματος που αντιστάθηκαν στο αυταρχικό καθεστώς των πραξικοπηματιών, αποκτά σήμερα μεγαλύτερη συμβολική αξία σε μια εποχή αμφισβήτησης της Δημοκρατίας και των πολιτικών ελευθεριών των πολιτών.

Η γιορτή του Πολυτεχνείου υπάρχει για να θυμιζει στις νεότερες γενιές που σήμερα έχουν πολλά παράπονα από τη Δημοκρατία της μεταπολίτευσης, ότι σε αυτόν τον κόσμο τίποτα δεν χαρίστηκε και όλα αποκτήθηκαν με αγώνες και θυσίες.

Η γιορτή του Πολυτεχνείου υπάρχει όμως και για να θυμίζει στις σημερινές ηγεσίες στην κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης το χρέος τους απέναντι σε πολίτες δύσπιστους και καχύποπτους με όλα όσα βλέπουν να συμβαίνουν και να χαρακτηρίζουν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου. Και αυτό το χρέος τους δεν είναι άλλο από το να αγωνίζονται για να ενισχύουν την πίστη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς της Πολιτείας. Να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές και να μην “πριμοδοτούν” την αποχή και την αδιαφορία. Και αυτό το χρέος δεν εκπληρώνεται μόνο με ευχολόγια και μηνύματα σε κάθε επέτειο. Εκπληρώνεται με διαρκή καθημερινό αγώνα.

Με πράξεις και συμπεριφορές που καταξιώνουν και δεν απαξιώνουν τους θεσμούς. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια αυτό το ηθικό χρέος των πολιτικών ηγεσιών ατόνησε. Σε πολλές περιπτώσεις φάνηκε να επικρατεί ο κυνισμός και η αλαζονεία των ιθυνόντων.

Το γεγονός ότι είναι κυρίαρχο σήμερα στην ελληνική κοινωνία το αίσθημα γενικευμένης καχυποψίας για τη λειτουργία των θεσμών, μια καχυποψία και μια γενικευμένη αμφισβήτηση που αποτυπώνεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύει και τις μεγάλες ευθύνες των πολιτικών μας ταγών. Σε πολλές περιπτώσεις εμφανίστηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Δεν όρθωσαν το ανάστημά τους σε φαινόμενα διαφθοράς και αυθαιρεσίας. Δεν αντιστάθηκαν στις σειρήνες του λαικισμού και της δημαγωγίας. Δεν αναμετρήθηκαν με φαινόμενα νεποτισμού και κομματοκρατίας.

Η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς, όπως το κοινοβούλιο, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση, τα δικαστήρια, τις ανεξάρτητες αρχές, έχει μειωθεί κατακόρυφα.

Φυσικά η κρίση της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Συναντάται και σε ωριμότερες και ισχυρότερες Δημοκρατίες, στην Αμερική και την Δυτική Ευρώπη. Αλλά αυτό δεν δικαιολογεί εφησυχασμούς.

Το παράξενο και το παράδοξο στην Ελλάδα είναι ότι οι αρνητικές κρίσεις των πολιτών για τη λειτουργία των θεσμών στη Δημοκρατία μας εκφράζονται σε μια εποχή που υποτίθεται ότι έχουμε επιστρέψει στην κανονικότητα. Έχουμε απομακρυνθεί αρκετά από τα δυσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων και θα έπρεπε η πίστη των πολιτών στους θεσμούς της Δημοκρατίας και στο κράτος δικαίου να έχουν ενισχυθεί.

Όμως αυτό δεν συμβαίνει. Και η ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών είναι τεράστια στον αγώνα υπέρβασης της στρεβλής εικόνας που έχουν οι πολίτες για τους δημοκρατικούς μας θεσμούς. Η εδραιωμένη Ελληνική Δημοκρατία καλείται να αναμετρηθεί σήμερα με δύο θανάσιμες απειλές. Η πρώτη μεγάλη απειλή για τους δημοκρατικούς μας θεσμούς είναι η επικίνδυνη συγκέντρωση δύναμης στα χέρια της εκτελεστικής εξουσίας με παράλληλη υπονόμευση των άλλων δύο εξουσιών, της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας. Ένα πανίσχυρο πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα εξουσίας δεν είναι αυτό για το οποίο αγωνίστηκαν οι προηγούμενες γενιές για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Η δεύτερη και μεγαλύτερη, κατά την άποψή μας, απειλή είναι η διάλυση της μεσαίας τάξης. Στην εποχή μας ολοένα και περισσότεροι ανθρωποι χάνουν την ελπίδα τους ότι η οικονομική και κοινωνική τους θέση θα βελτιωθεί, ενώ η νέα γενιά δεν πιστεύει ότι θα ζήσει καλύτερα από τους γονείς της στο μέλλον.

Το ποσοστό πολιτών σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αγγίζει το 26,9% έναντι 21% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η εξέλιξη αυτή είναι μια μεγάλη απειλή και για τη δική μας Δημοκρατία που ενηλικιώθηκε. Όπως τόνισε ο Αριστοτέλης “η Δημοκρατία θα ακμάσει εκεί όπου η μέση τάξη θα είναι μεγαλύτερη, ισχυρότερη και ανεξάρτητη”.