Μουσειο…λόγος «Πολιτιστική Διπλωματία»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα,
Μουσειολόγος - Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Όλο και πιο συχνά παρουσιάζονται στο διαδίκτυο πλήθος εκδηλώσεων και ερευνών σχετικά με την πολιτιστική διπλωματία.

Τι είναι όμως η πολιτιστική διπλωματία, τι περιλαμβάνει και πώς μπορεί να επηρεάσει στην ενθάρρυνση ευρύτερων πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ των διαφόρων κρατών, καθώς και την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας;

Η Πολιτιστική Διπλωματία αναφέρεται στα μέσα προώθησης που χρησιμοποιούν οι χώρες για τις πολιτιστικές και πολιτικές αξίες προς τον υπόλοιπο κόσμο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχει οριστεί ακόμη ένας κοινά αποδεκτός ορισμός της πολιτιστικής διπλωματίας.

Η βασική ιδέα της αφορά στην προώθηση και στην κατανόηση της ανταλλαγής απόψεων και του διαλόγου μεταξύ των πολιτών διάφορων χωρών που έρχονται σε επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς και ανακαλύπτουν νέες προοπτικές.

Οι ενέργειες αυτές μπορούν να ασκηθούν από το κράτος, από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, καθώς και από τον λαό.

Η Πολιτιστική Διπλωματία εμφανίστηκε πρόσφατα; Κι όμως, η πολιτιστική διπλωματία δεν εμφανίστηκε τώρα, αλλά την συναντούμε διαχρονικά σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.

Στο διάβα των αιώνων παρατηρείται η επιδίωξη των κρατών στο πλαίσιο της εξωτερικής τους πολιτικής να χρησιμοποιούν τον πολιτισμό ως ένα εργαλείο εντυπωσιασμού, γοήτρου και επιρροής.

Από την αρχαιότητα, με την ύπαρξη ακαδημιών, μεγάλων βιβλιοθηκών και σημαντικών αρχιτεκτονικών επιτευγμάτων έως τα σημερινά χρόνια στις πρωτεύουσες των ισχυρών πολιτικά και οικονομικά χωρών, που κύρια χαρακτηριστικά τους είναι το μοντέρνο στοιχείο και η συνεχής ανάπτυξη, με την πολιτιστική διπλωματία είναι εφικτό να αλλάξει η συνολική εντύπωση που έχει κάποιος για μια χώρα και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στα δρώμενα που αφορούν την παγκόσμια πολιτική.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η πολιτιστική καλλιέργεια, η επιρροή μιας κοινότητας και εν γένει η εικόνα την πόλης και η στάση και η συμπεριφορά των πολιτών της εξαρτάται από την ύπαρξη πανεπιστημίων, την επιστημονική έρευνα και την τεχνολογική πρόοδο που υφίστανται η βιομηχανία.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επενδύσουν στην πολιτιστική διπλωματία, να συνεργαστούν και να ενισχύσουν οικονομικά τις πολιτιστικές βιομηχανίες, να προωθήσουν την επιστημονική έρευνα, ώστε να προσεκλύσουν νέους επιστήμονες τόσο Έλληνες όσο και ξένους σε ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια και να δημιουργήσουν κινηματογραφικό υλικό το οποίο θα έχει τις προδιαγραφές για διεθνείς προβολές.

Σημαντικό εγχείρημα επίσης αποτελεί η δημιουργία μεγάλων μουσείων, κατάλληλα εξοπλισμένων που θα αποτελέσουν ορόσημα ως προς την μουσειολογική προσέγγιση και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του κτιρίου.

Οι παραπάνω προτάσεις έχουν ως αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, τη διαφήμιση των επιτευγμάτων της στο εξωτερικό και τη βελτίωση της ικανότητας διαπραγμάτευσης σε ποικίλα πολιτικά και μη ζητήματα.

Η Ελλάδα, ως μία χώρα με πλούσια ιστορία και με πολιτισμό, έθεσε τις πολιτικές και κοινωνικές βάσεις του σύγχρονου δυτικού κόσμου και μελετάται στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια ανά τον κόσμο.

Η δύναμη και η οικουμενικότητα του ελληνικού πνεύματος έχει τη δυνατότητα να αφομοιώνει και να επηρεάζει ξένους πολιτισμούς δημιουργώντας πολιτιστικές και κρατικές οντότητες πρωτοφανούς δυναμικής.

Οι πληθυσμοί ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό καταβάλλουν αξιέπαινες προσπάθειες να διατηρήσουν τους πνευματικούς δεσμούς τους με την Ελλάδα μέσω της ελληνικής γλώσσας, της θρησκείας, των κοινών εθίμων και παραδόσεων και πολιτιστικών δράσεων.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία: «με την ελληνορθόδοξη παράδοση και την ελληνική γλώσσα, σε συνδυασμό και την ελληνική κλασσική παιδεία, αποτελούν τον διαχρονικό εκφραστή των πανανθρώπινων αξιών που συνδέουν την ελληνική διασπορά στις πέντε ηπείρους».

Η συνεργασία με τα πολιτιστικά και τα παραδοσιακά σωματεία της παροικίας, οι εθνικές ενώσεις που ευαισθητοποιούν και συνεργάζονται με τους ομογενείς ως προς τα εθνικά θέματα, τους συλλόγους που δραστηριοποιούνται σε πολιτιστικής φύσεως δραστηριότητες και γενικότερα οποιαδήποτε συλλογικότητα προάγει την εθνική καταγωγή και τις κοινές ρίζες της ομογένειας με την χώρα καταγωγής της.

Η Ελλάδα θα μπορούσε να προσφέρει και να ενισχύσει τους Έλληνες του εξωτερικού μέσω της εκπαίδευσης, με την αποστολή εκπαιδευτικών και συγγραμμάτων που μπορούν να τονώσουν το εθνικό αίσθημα, την αποστολή επιστημονικού προσωπικού σε ερευνητικά κέντρα ή σε αρχαιολογικές ανασκαφές, την οποιουδήποτε τύπου ενίσχυση ίδρυσης βιβλιοθηκών, σχολείων, μουσείων κ.τ.λ., τη σύναψη συνεργασίας σε διάφορα πολιτιστικά δρώμενα κ.α.

Με τις προτάσεις και τις κατάλληλες εποικοδομητικές συνεργασίες που αναφέραμε οποιαδήποτε χώρα μπορεί να ενισχύσει και να προωθήσει την ανάπτυξη της δημόσιας εικόνας της και να εξάγει τη στάση, τον πολιτισμό και την κουλτούρα της στον κόσμο, με στόχο την βελτίωση του προφίλ της καθώς και των διακρατικών σχέσεών της.

 Το βασικό στοιχείο που απουσιάζει όμως από τον ελληνικό σχεδιασμό πολιτιστικής διπλωματίας είναι η ίδρυση συγκεκριμένου τμήματος με κύρια αρμοδιότητα τον σχεδιασμό και την οργάνωση συγκεκριμένης στρατηγικής, με επίκεντρο τον πολιτισμό και τον βασικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα για τη σύσφιξη των διακρατικών σχέσεων.