Όταν η διαμαρτυρία βαφτίζεται απειλή

Γράφει η
Βασιλική Λάζου

Οι κινητοποιήσεις των αγροτών με τα μπλόκα στους δρόμους δεν είναι ούτε πρωτοφανές φαινόμενο ούτε ελληνική ιδιοτροπία. Είναι μια μορφή συλλογικής πίεσης που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες από κοινωνικές ομάδες οι οποίες βλέπουν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται και το μέλλον τους να υπονομεύεται.
Αυτό που επανέρχεται, όμως, με αξιοσημείωτη συνέπεια είναι η πολιτική διαχείριση αυτών των κινητοποιήσεων: ο κοινωνικός αυτοματισμός ως εργαλείο καταστολής.
Η κυριακάτικη ανάρτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, σύμφωνα με την οποία «τα μπλόκα στρέφονται εναντίον άλλων κοινωνικών ομάδων» και «βλάπτουν τη χώρα και τις τοπικές οικονομίες», δεν αποτελεί απλώς μια κριτική στη μορφή της διαμαρτυρίας.
Είναι μια συνειδητή προσπάθεια μετατόπισης της συζήτησης: από τα αιτήματα των αγροτών στις “ενοχλήσεις” που προκαλούν. Από τις πολιτικές ευθύνες στην κοινωνική αντιπαράθεση.
Το ίδιο μοτίβο ενισχύεται από τη δήλωση του προέδρου του ΕΒΕΑ, Γιάννη Μπρατάκου, ο οποίος χαρακτήρισε «πρωτόγνωρη και ανησυχητική» τη στάση των αγροτών και μίλησε για «ομηρία της κοινωνίας και της οικονομίας». Η λέξη δεν είναι τυχαία. Μετατρέπει τους διαμαρτυρόμενους σε απειλή και νομιμοποιεί την απαξίωση –αν όχι την καταστολή– των κινητοποιήσεων.
Αυτός είναι ο πυρήνας του κοινωνικού αυτοματισμού: να παρουσιάζονται οι εργαζόμενοι, οι αγρότες, οι απεργοί ως αντίπαλοι της κοινωνίας, αντί ως μέρος της.
Να στρέφεται ο ένας κλάδος απέναντι στον άλλο, ώστε να μένει στο απυρόβλητο η κυβερνητική πολιτική που γεννά τα προβλήματα. Δεν φταίει το κόστος παραγωγής, η ενεργειακή ακρίβεια, η φορολογία ή οι πολιτικές της ΚΑΠ. Φταίει το μπλόκο.
Η επίκληση του «διαλόγου» σε αυτό το πλαίσιο ακούγεται κενή περιεχομένου. Όταν ο διάλογος τίθεται ως μονόδρομος, με προκαθορισμένα όρια και χωρίς ουσιαστικές δεσμεύσεις, παύει να είναι διάλογος και γίνεται μηχανισμός εκτόνωσης. Οι αγρότες δεν αρνούνται τη συνεννόηση· αρνούνται να προσέλθουν σε μια διαδικασία που προϋποθέτει την εγκατάλειψη του μοναδικού μέσου πίεσης που διαθέτουν.
Τα μπλόκα δεν είναι ευχάριστα. Δεν ήταν ποτέ. Όμως καμία ουσιαστική κοινωνική κατάκτηση δεν ήρθε χωρίς σύγκρουση. Η ποινικοποίηση και η ηθική απαξίωση της διαμαρτυρίας δεν υπηρετούν ούτε το «δημόσιο συμφέρον» ούτε την κοινωνική συνοχή. Αντίθετα, βαθαίνουν το ρήγμα και επιβεβαιώνουν ότι, όταν οι από κάτω σηκώνουν κεφάλι, το κράτος επιλέγει να τους στρέψει απέναντι στην ίδια την κοινωνία.