ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ – Ο ΤΥΠΟΣ – Η ΔΙΚΗ ΣΤΗ ΛΑΜΙΑ

Γράφει ο Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος.

Ο  ΤΥΠΟΣ. Η «ταυτότητα» των εφημερίδων το έτος 1922. 

1)    ΑΘΗΝΑΙ: Από τις πιο έγκυρες εφημερίδες, Ιδρύθηκε το 1902. Διευθυντής ο Γεώργιος Πωπ, αρχικά βενιζελικός, μετά το 1910 πέρασε στο αντίθετο στρατόπρδο.

2)    ΑΘΗΝΑΪΚΗ: Εκδόθηκε το 1919 ως άκρως προοδευτική και ανεξάρτητος από τον Ομ. Ευελπίδη. Σύντομα έγινε αδιάλλακτο φιλοβασιλικά δημοσιογραφικό όργανο.

3)    ΕΘΝΟΣ: Εκδόθηκε το 1913. Βενιζελική μετριοπαθής εφημερίδα.

4)    ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ: Όργανο του κόμματος των Φιλελευθέρων. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 6-2-1922

5)    ΕΣΤΙΑ: Η αρχαιότερη (1894) εφημερίδα. Σοβαρή και έγκυρη. Αρχικά υποστήριζε τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

6)    Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Το πιο μαχητικό δημοσιογραφικό όργανο της αντιβενιζελικής παράταξης με κύριο αρθρογράφο τον Γ. Βλάχο-Εκδόθηκε το 1919.

7)    ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ:  Επίσημο όργανο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας των Εργατών της Ελλάδος. Εκδόθηκε το 191

ΑΘΗΝΑΙ, 15-2- 1922.

Ώστε απαγορεύεται εις τον θαυμάσιον αυτόν τόπον να είναι τις δημοκράτης,ρεμπουμπλικάνος. Τότε πως επιτρέπεται να είναι σοσιαλιστής ή κομμουνιστής; Ασχέτων προς την άκαιρον και άσκοπον και παρεξηγήσιμον δημοσίευσιν του μανιφέστου βενιζελικών τινών, τι ελέγετο εν των διώξιμον;  Διατί δεν αντιλαμβάνονται τότε και εκείνοι οίτινες αυθαδώς κηρύσσουν την απολυταρχίαν ως θεσμόν; Έκαστος πολίτης δύναται να έχη οιανδήποτε θέλει γνώμην περί πολιτεύματος. Αρκεί να μην συνομωτή και επιχειρή πράξεις ανατροπής (…) πρέπει να εμφανίζεται η Ελληνική Πολιτεία ως μαχαλάς του Μαρόκου ένθα πολίτευμα είναι και η φορβάς του εκάστοτε κρατούντος (…) Το κράτος (με την σύλληψη βουλευτών) ευρίσκεται εν επαναστάσει κατά του κοινοβουλευτικού  πολιτεύματος.

ΑΘΗΝΑΪΚΗ, 12-2-1922. Η δημοκρατική μάσκα.

… Ας αφήσωμεν όθεν τον δημοκρατικόν αρριβισμόν των οι νεοφώτιστοι δημοκρατικοί και αν θέλουν να σταθούν εις επίπεδον τι ας είπουν εις τον λαόν μετά παρρησίας. Είναι κεφαλαιοκράται ή φίλοι των εργατών και αγροτών; Αι υπογραφαί των δεικνύουν το πρώτον, δια των λόγων των προσπαθούν να παρουσιάσουν το δεύτερον. Ο δημοκρατικός όμως πέπλος δεν είναι δυνατόν να καλύψη τας αντιθέσεις αυτάς. Αι αντιθέσεις υπάρχουν. Το δημοκρατικό τους σκάφος πριν εκκινήση εξώκειλεν ήδη εις την άμμον  λόγω των διαφορών  εντός του σκάφους  των πλοιάρχων, οιακοστροφούντων κατά το δοκούν έκαστος και της κατευθύνσεως ήν έλαβον προς την ξηράν αντί να ανοιχθούν εις την θάλασσαν και να λάβουν μέρος εις την θαλασσοταραχήν των αντιμαχομένων συμφερόντων των κοινωνικών τάξεων. Η ιδεολογία της «Αθηναϊκής» δεν είναι δυνατόν να συγχωρήση ποτέ τοιαύτην ένοχον εκτόπισιν των κεφαλαιωδών ζητημάτων του ελληνικού λαού και μιαν ασεβή δημοκοπίαν υπό το πρόσχημα του Δημοκρατισμού.

ΕΘΝΟΣ, 15-2-1922. Διαμαρτυρόμεθα

Επανήλθαμεν λοιπόν εν πλήρει μεσαιώνι.
Απαγορεύεται η ελευθέρα σκέψις.(…) Αλλοίμονον εις όποιον νομίση ότι διατελούμεν εν κοινοβουλευτικώ πολιτεύματι εις το οποίον δύναται ο καθένας να εκδηλώνη τους
στοχασμούς του. Διατί ερρίφθησαν εις τας φυλακάς οι δημοκρατικοί φιλελεύθεροι; Ηθέλησαν απλώς να δημοσιεύσουν μιαν προκήρυξιν εν τη οποία εξέθεσαν τας γνώμας των. Δεν εισερχόμεθα εις την ουσίαν ταύτην. Δεν τας εξετάζομεν αν είναι πεπλανημέναι ή όχι και αν προσαρμόζωνται εις τας περιστάσεις. Ουδείς όμως δύναται να αρνηθή ότι απορρέουν από χρηστού συνειδότος και απέσχον επιμελώς πάσης επαναστατικής χροιάς αποτελούσαι απλήν έκκλησιν προς την φιλοπατρίαν πάντων των Ελλήνων.(…) Ουδείς λοιπόν των φιλελευθέρων , ανεξαρτήτως αποχρώσεων, διενοήθη ανατροπήν και βιαιότητας.(…) Δεν γνωρίζουν τα διδάγματα της Ιστορίας;
Θέλουν να δημιουργήσουν πραγματικήν άκραν δημοκρατικήν κίνησιν; Θέλουν να δώσουν σάρκα και οστά εις την απλήν ιδέαν;

ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ, 15-2-1922. Απορρίψατε τέλος τα προσωπεία,(άρθρο του διευθυντή Δ. Λαμπράκη)

Που ευρισκόμεθα σήμερον, εις την τσαροκρατούμενην Ρωσίαν ή εις την Ελευθέραν Ελλάδα; Διότι από προχθές και η ελευθερία ακόμη της σκέψεως ετέθη πλέον οριστικώς υπό αμείλικτον καταδίωξιν. Το τρομερόν έγκλημα των Ελλήνων πολιτών και πολιτευομένων είναι τούτο, ότι (επακολουθεί λευκό διάστημα, ένδειξη λογοκρισίας)… και ανήσυχοι δια την τύχην του Έθνους δεν αποδεχόμεθα των βασιλικών φαλάγγων τας αγρίας επιταγάς. Δεν είχον λοιπόν το δικαίωμα Έλληνες πολίται να διακηρύξουν ότι ούτοι συγκροτούν το Δημοκρατικόν κόμμα και διεξάγουν εντός των ορίων τα οποία χαράσει το Σύνταγμα την προπαγάνδαν των υπέρ των ιδεών των; Το πέρασμα των ηνωμένων κομμάτων από την πολιτικήν σκηνήν της Ελλάδος είναι εφήμερον μόνον. Εις μιαν στιγμήν παραζάλης ο ελλήνικός λαός σας έφερεν εις την επιφάνειαν με την ψήφον του. Αλλ’ αύριον όμως κατά τους νόμους της αιωνίας μοίρας οίτινες ρυθμίζουν τα ρεύματα τα οποία σχηματίζουν τας λαϊκάς αμπώτιδας και τας λαϊκάς πλημμυρίδας θα σαρωθήτε και πάλιν και θα ταφήτε οριστικώς. Το τραγικόν δυστύχημα είναι ότι θα φύγετε κάπως αργά και θα μας κληροδοτήσετε συμφοράς και ερείπια.

ΕΣΤΙΑ, 15-2-1922. Ο Φόβος της λέξεως

Επτά Έλληνες πολίται, φαντασθέντες ότι ζουν εις ένα τόπον ελέυθερον εις τον οποίον κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να φρονή και  να σκέπτεται, ονόμασαν εαυτούς Δημοκρατικούς. Τούτο ήρκησε δια να συνέλθη αμέσως το Υπουργικόν Συμβούλιον, να εξετασθούν εμβριθώς οι νόμοι, να κληθούν εισαγγελείς και ανακριταί, να επιστρατευθούν χωροφύλακες και να κλεισθούν οι επτά πολίται εις την Αστυνομίαν με την ετικέτταν της εσχάτης προδοσίας εις την ράχιν. Το πράγμα θα ήταν ανακουφιστικώς φαιδρόν δια τας δυσκόλους αυτάς ημέρας, αν δεν ήτο τραγικώς ενδεικτικόν πολιτικής και ιδεολογικής σκοπιμότητος αφαντάστου.(…) Η Ελλάς του κ. Γούναρη και του κ. Πρωτοπαπαδάκη δεν επιτρέπει άλλην σκέψιν, άλλην ιδέαν, άλλον φρόνημα από εκείνο το οποίον έχει η Κυβέρνησις.(…) Αλλ’ η εξάπλωσις των Δημοκρατικών ιδεών εις ένα λαόν δεν αποβλέπει πάντοτε εις άμεσον αγώνα κατά του θεσμού  της βασιλείας. Αι δημοκρατικαί ιδέαι αποτελούν κυρίως την βάσιν της πολιτικής αγωγής του πολίτου, προάγουν φρόνημα και το ηθικόν των, τον καθιστούν ωριμότερον και περισσότερον ικανόν εις αντικειμενικήν σκέψιν όχι μόνο επί των δικαιωμάτων αλλά και επί των καθηκόντων των. Εκ της ελευθέρας δε συζητήσεως και εκ της συγκρούσεως των ιδεών αυτών προς ιδέας αντιθέτους οι λαοί φωτίζονται αρκετά ώστε να μη δέχωνται ασυνειδήτως ό, τι τους υποβάλλουν οι αρχηγοί των.(…) Εις τον αιώνα του απολύτου πολιτικού φωτός η Ελλάς πρέπει να μείνη το Κράτος του πολιτικού ζόφου. Από την δημοσίαν ανάπτυξιν νέων πολιτικών θεωριών είναι δυνατόν να προκύψουν αποκαλύψεις δυσάριστοι (…) Δια την σημερινήν κυβέρνησιν ο ελληνικός λαός είναι η χαϊδεμένη χλωρωτική δεσποινίς εις την οποίαν όλα πρέπει να εμφανίζωνται ευχάριστα και ωραία.(…)Τους γαληνίους κύκλους αυτής της παρέας ήλθε να ταράξη αυτή η λέξις  Δημοκρατία, προκαλούσα σοβαράν συζήτησιν απειλούσα δυσάρεστον σύγκρουσιν.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15-2-1922

…Επτά μεταμφιεσμένοι τολμιτίαι ενφανίσθησαν κορυβαντιώντες εις τας οδούς. Είχον μεταμφιεσθή εις «δημοκράτας» και εζήτον να παραιτηθή ο βασιλεύς. Απέβαλαν το προσωπείον εις το κατάστημα της Αστ. Διεύθυνσης. Ήσαν απλούστατα ταραξίαι βενιζελικοί(…) Δεν πρόκειται περί δημοκρατών ούτε περί προσπαθείας ιδεολογικής. Αν οι πραξικοπηματίαι ήσαν δημοκράται, θα εζήτουν κατάλυσιν της βασιλείας δια να καθιδρυθή δημοκρατία. Αλλ’ οι επτά τολμιτίαι ζητούν να παραιτηθή ο ορισμένος βασιλεύς, ο σήμερον ευρισκόμενος επί του θρόνου, δια να «εξευμενισθούν» οι εξοργησμένοι έναντι της Ελλάδος σύμμαχοι (…) Πρέπει να διωχθούν οι μεταμφιεσμένοι βενιζελικοί ως κοινοί ταραξίαι. Δεν είναι άξιοι καλλιτέρας τύχης  ουδέ μείζονος προσοχής ή σεβασμού ως εξ αγαθής πλάνης οπαδοί της ιδεολογίας η οποία τείνει να αντικαταστήση το υγιές και φυσιολογικόν μοναρχικόν καθεστώς δια του νόθου και ερμαφρόδιτου δημοκρατισμού υπό τον οποίον οι λαοί ούτε περισσότερον ελεύθεροι είναι ούτε περισσότερον ευτυχείς.(…) Το πραξικόπημα των επτά αποτελεί αυθάδες τόλμημα εστερημένον  πάσης ηθηκής δικαιολογίας. Είναι χυδαία προσπάθεια βενιζελικών δια να αφαιρεθή από το ελληνικόν οικοδόμημα ο βασιλικός θεμέλιος (…) Είναι ευτύχημα ότι οι προχθεσινοί μεταμφιεσμένοι ουδένα πλην εαυτούς αντιπροσώπευαν: απόδειξις τούτου ότι εκ των επτά μόνον οι δυο κατόρθωσαν να εκλεγούν πληρεξούσιοι χωρίς καν αυτοί να ψηφισθούν βεβαίως υπό δημοκρατικά εμβλήματα ή να ομιλήσουν και προς τους εκλγείς των περί δημοκρατίας. Απόδειξις δευτέρα ότι οι ηγούμενοι του βενιζελικού  κάμματος, εκπροσωπούντες μιαν μικράν ή μεγάλην μερίδα του λαού, αποκηρύσσουν απροκαλύπτως τους δημοκρατισμούς των ταραξιών. Το «κομιτάτον» των επτά δεν είχεν άλλα μέλη ή τους επτά μεταμφιεσμένους και τας προσωπίδας των.

Ριζοσπάστης, 16-2-1922.

Η σύλληψις πληρεξουσίων συντακτικής εθνοσυνελέύσεως με την πρόφασιν του επ’ αυτοφώρω εγκλήματος:  σύμπτωμα χρεωκοπίας της κυβερνήσεως και ηθικής καταπτώσεως την οποίαν διέρχεται η πολιτική ιστορία.(…) Τελείωσε λοιπόν. Η ελευθερία του λόγου, το πολυτιμότερο δηλαδή δικαίωμα που το αστικό Σύνταγμα υπόσχεται στον πολίτη αποδείχνεται κι αυτό κάλπικο. (…) Στο μέλλον δεν θα μπορούμε να εκφράσουμε την παραμικρότερη σκέψη μας αν δεν φροντίσουμε πρωτύτερα να εφοδιαστούμε με έγγραφο άδεια του λαϊκού συλλόγου των επιλέκτων και αδιαλλάκτων Φαλαγγιτών Πετραλώνων.
…Ο Κ.Βοζίκης, για να δικαιολογήση την παράνομη σύλληψη των δημοκρατικών, διακηρύττει πως πρέπει να του χρωστούμε και χάρη γιατί τους προφύλαξε από την οργή του λαού. Την είδατε σεις πουθενά αυτήν την οργήν;  (…) Οργήν λαού δεν συνάντησα πουθενά εκτός από την οργή για τον πόλεμο (…) Ανασταίνεται (…) η τυραννία κατά της ελευθερίας της σκέψεως. Οσοδήποτε και αν δεν συμφωνούμεν με τους ψευδοδημοκράτες, αντικωνσταντινικούς μάλλον παρά δημοκράτες, αντιπροσώπους δημοκρατικού ιμπεριαλισμού εις στιγμάς δεινής κρίσεως του λαού
(…) δεν ειμπορούμεν όμως να μη στιγματίσωμεν τον ανελεύθερον τρόπον με τον οποίον εννοεί να κυβερνήση  ο «λαϊκός πρωθυπουργός»
(…) Πολιτευόμενοι ούτω οι κυβερνώντες την χώραν αποδεικνύουν άλλην μιαν φοράν ότι είναι ένοχοι απέναντι της χώρας και εις τας πολιτικάς γνώμας αντιτάσουν τον χωροφύλακα (λογοκρισία). Δεν έχομεν συνταγματικόν πολίτευμα όπως ισχυρίζονται τα αστικά κόμματα αλλά την πλέον αντιδραστικήν μοναρχία, την μοναρχία του εκάστοτε πλειοψηφούντος  πρωθυπουργού.
(Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. Μάγερ (κ) Ιστορία του ελληνικού Τύπου, τα Α’ και Β’ (1957, απ’ όπου έχουν αντληθεί και οι παραπάνω πληροφορίες. 

«ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ  ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ»

Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΛΟΓΟ

Επιστημονική Επιμέλεια:  Γιώργος Αναστασιάδης

ΙΔΡΥΜΑ  ΤΗΣ  ΒΟΥΛΗΣ  ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΩΝ