Ο Καπετάν Ανδρέας Δίπλας

Γράφει ο
Καλλιώρας Γεώργιος
Απόστρατος Αξιωματικός Π.Ν.
Ερευνητής Συγγραφέας

Ο Αντρέας Δίπλας είχε Σαρακατσάνικη καταγωγή και γεννήθηκε στα χωριά του Βάλτου.
Βγήκε στο κλαρί σε ηλικία δεκαεπτά ετών και έδρασε στην Ακαρνανία στον Ασπροπόταμο και στα Άγραφα.
Σαν νεαρός κλέφτης έδρασε μαζί τους Κοντογιανναίους και τους Μπουκουβαλαίους, αλλά σε ηλικία εικοσιένα ετών έκανε δικό του καπετανάτο. Διακρινόταν για τη σύνεση και το στρατηγικό του μυαλό, εθεωρείτο μάλιστα ο αρχηγός όλων των κλεφτών.
Ο Καπετάν Αντρέας Δίπλας ήταν συνετός, ανδρείος, έξυπνος και άριστος γνώστης της τέχνης του κλεφτοπολέμου και αυτές τις γνώσεις του τις παρέδωσε και στους μαθητές του.

Κοντά του μαθήτευσαν άλλοι μεγάλοι αρματολοί και κλέφτες ώσπου έφτιαξαν δικά τους ένοπλα σώματα, όπως ο βαφτισιμιός του και ανιψιός του Αντώνης Κατσαντώνης με τα αδέρφια του Κώστας Λεπενιώτης και Γιώργο Χασιώτη, επίσης ο Γιώργος Τσόγκας, ο Καραγιανάκης κλπ. Όλοι οι παραπάνω είχαν σαρακατσάνικη καταγωγή.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα πως αν δεν υπήρχε ο αρχηγός όλων των κλεφτών
Καπετάν Α. Δίπλας για να εκπαιδεύσει τόσους κλεφτές και Καπετάνιους σίγουρα
δεν θα υπήρχαν οι καπεταναίοι, Αντώνης Κατσαντώνης, Κώστας Λεπενιώτης, Γιώργος Χασιώτης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Γιώργος Τσόγκας, Καραγιανάκης και ίσως η ελληνική επανάσταση να είχε πάρει άλλη ρότα.
Ο Καπετάν Δίπλας δεν συμβιβάστηκε ποτέ με τον κατακτητή και δεν ζήτησε ποτέ
αρματολίκι, ποτέ δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι και ποτέ δεν προσκύνησε ποτέ τούρκο πασά, αλλά ποτέ δεν έκατσε ποτέ στο ίδιο τραπέζι με τους εκάστοτε κοτζαμπάσηδες και προεστούς.
Όλη του τη ζωή την πέρασε στο βουνό, με το όπλο στο χέρι πολεμώντας τους κατακτητές.
Οι παραπάνω χαρακτηρισμοί αποδεικνύονται από τις παρακάτω αφηγήσεις.
Ο Claude Fauriel : στα (Ελληνικά δημοτικά τραγούδια γράφει): Ο Δίπλας ένας των καπιτάνων της Ακαρνανίας και των Αγράφων, έζησε περί το τέλος του περασμένου αιώνος.
Είχε είδη αποκτήσει μεγάλη πείρα και εθεωρείτο ο αρχηγός όλων των κλεφτών των χρόνων του και της περιοχής του, όταν ο περίφημος Κατσαντώνης άρχισε να διακρίνεται και κατέληξε να τον επισκίαση.
Ο Δ. Σταμέλος γράφει :Ο Δίπλας πολύπειρος, κλέφτης έβλεπε πως ο βαφτισιμιός του, το νιοβλάσταρο της κλεφτουριάς θα στεκόταν από εδώ και πέρα από το ασύγκριτο ταμπούρι της Ρωμαίικης αρματωσιάς. Και του δίνει τη θέση του, για να μπει ο ίδιος απλός πολεμιστής στο Κατσαντωναίηκο φουσάτο που όλο και μεγάλωνε , σε νομάτους και αντρειοσύνη.
Έτσι ο Καπετάν Δίπλας, γέρος πλέων, έπειτα από μισό αιώνα αγώνων ως καπετάνιος παραδίδει την αρχηγία στον αξιότερο από τα παλικάρια του Αντώνη Κατσαντώνη.
Ο Κ. Κωτσοκάλης συνεχίζει :Νηφάλιος και νουνεχής ο Δίπλας, προκειμένου να υπηρετήσει την ιδέα του έθνους που την αντιπροσώπευε τότε ο Κατσαντώνης ακολούθησε τον δρόμο της θυσίας. Σε μια μεγαλειώδη έξαρση πατριωτισμού παραμέρισε την προσωπική του φιλοδοξία, θυσίασε τον εαυτό του και παρέδωσε την αρχηγία.

Για τον θάνατο του Δίπλα έχουμε τις εξής εκδοχές:

1) Ο Ιωάννης Καποδίστριας, λέει πώς τον Ιούλιο του 1807 όταν τα σώματα του Κατσαντώνη και του Κίτσου Μπότσαρη πήγαιναν στη Λευκάδα για να πάρει μέρος στη συνάντηση που είχε κανονίσει ο ίδιος ο Αντρέας Δίπλας, συγκρούστηκε με Τουρκαλβανούς έξω από το μοναστήρι της Τατάρνας, στου Μανώλη το γιοφύρι.
((Τας πρωϊνάς ώρας μέχρι της μεσημβρίας διήλθομεν ακροώμενοι αυτών αφελέστατα και φυσικάτα αφηγουμένων τα νωπά έτι κατά των τούρκων κατορθωμάτων των, ιδία δια την τελευταίαν μάχη των 300 αγωνιστών ,οίτινες υπό την ηγεσίαν του Μπότσαρη και του Κατσαντώνη κατετρόποσαν μέγα σώμα Τουρκαλβανών ,ων 80 εφόνευσαν και πλείστους, ετραυμάτισαν ,των λοιπών εγκατελοιψάντων τας αποσκευάς των και τραπέντων είς φυγήν.
Εν τη μάχη εκείνη είχον πέσει ,γενναίως μαχόμενοι, 10 Έλληνες, εν οις και ο ανδρείος Δίπλας, όστις ξιφουλκίσας και επιτεθείς εντός αυτών των χαρακωμάτων των εχθρών, έπεσεν άπνους βληθείς υπό εχθρικής σφαίρας)).
Κατά την εκτίμησή μας η παραπάνω είναι η πιο σωστή εκδοχή για τον θάνατο του Καπετάν Δίπλα.

2) Ο Claude Fauriel δεν λέει που και ποτέ σκοτώθηκε ο Δίπλας αλλά λέει ότι θυσιάστηκε προσπαθώντας να σώσει τον Κατσαντώνη σε κάποια μάχη που κινδύνευε.
((Ο Κατσαντώνης πολλές φορές κυνηγήθηκε από τους Αλβανούς, και πάντα καλούσε τον Δίπλα για βοήθεια. Οι δύο καπεταναίοι ενωμένοι κυνηγούσαν τους Αλβανούς και όταν πέρναγε ο κίνδυνος ξαναγύριζαν στις θέσεις τους. Σε κάποια μάχη όμως τα πράγματα δεν πήγαν και τόσο καλά. Και οι δύο καπεταναίοι μαζί δεν είχαν πάνω από εκατόν είκοσι άνδρες ,δέχθηκαν επίθεση χιλίων πεντακοσίων Αλβανών και διαλύθηκαν και οι δύο αρχηγοί έμειναν μόνοι με λίγα παλικάρια περικυκλωμένοι από τους Αλβανούς και απ' ότι
φαίνεται θα πιάνονταν ζωντανοί.
Την ώρα της μάχης ο αρχηγός των Αλβανών φώναξε:
-Ποιος από σας είναι ο Κατσαντώνης ;
-Εγώ απαντά με υπερηφάνεια και χωρίς δισταγμό ο Κατσαντώνης, θεωρώντας ότι δεν ήταν αντρίκειο να κρύψει το όνομα του μπροστά στον εχθρό.
Οι Αλβανοί επιτέθηκαν εναντίων του να τον συλλαμβάνουν και ενθουσιασμένοι ήταν έτοιμοι να τον κάνουν.
Τότε πετάχτηκε ο τεράστιος Δίπλας από το ταμπούρι του και λέει με βροντερή φωνή: 
-Ποιος είναι αυτός ο τιποτένιος που άφησε να τον πιάσουν και λέει πώς είναι ο
Κατσαντώνης; Ο Κατσαντώνης είμαι εγώ, κι όποιος νομίζει ότι μπορεί να με πιάσει ας κοπιάσει.
Οι Αλβανοί στράφηκαν προς τον Δίπλα είδαν έναν τεράστιο άντρα με άγριο πρόσωπο και βροντερή φωνή πίστεψαν πως είναι ο Κατσαντώνης και στράφηκαν προς το μέρος του, δίνοντας την ευκαιρία στον Κατσαντώνη να δραπετεύσει.
Σε αυτή τη μάχη σύμφωνα με τον Claude Fauriel σκοτώθηκε ο Δίπλας.

3) Σύμφωνα με τον Eugene Yemeniz, ο Δίπλας σκοτώθηκε στη μάχη με τον Βεληγκέκα ενώ προσπαθούσε να σώσει τον Κατσαντώνη.
Την ώρα της μάχης όλοι οι Αλβανοί είχαν περικυκλώσει τον Κατσαντώνη με σκοπό να τον σκοτώσουν. Τότε πετάχτηκε ο ρωμαλέος Δίπλας μπαίνει ανάμεσα στους Κατσαντώνη και τους Αρβανίτες και φωνάζει λέγοντας :εγώ είμαι ο Κατσαντώνης.
Οι αρβανίτες ξεγελάστηκαν και στράφηκαν εναντίων του δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον Κατσαντώνη να απελευθερωθεί, και να ξαναδώσει κουράγιο στα παλικάρια του.
Ο Δίπλας αφού σκότωσε εφτά τούρκους με το σπαθί του πέφτει από εχθρικό βόλι και ένας
Αλβανός περνάει και του κόβει το κεφάλι.
 Ο Νικόλαος Κασομούλης μας δίνει μία άλλη εκδοχή. Σε κάποια μάχη που ήταν να δοθεί απέναντι σε πολυάριθμους αρβανίτες  συμμετείχαν τα σώματα του Δίπλα, του Σουλιώτη Κοσμά, του Κατσαντώνη και του Καραϊσκάκη. Ενώ η μάχη δεν είχε ξεκινήσει ακόμη ο Δίπλας λέει: :

-Πάμε να φύγουμε δεν μου αρέσει το μέρος .
-Οι Σουλιώτες δεν φεύγουν απάντησε ο Κοσμάς .
Όταν ξεκίνησε η μάχη οι Σουλιώτες κατάλαβαν το λάθος τους και ο Κοσμάς είπε:
-Να φύγουμε.
Ο Δίπλας δεν φεύγει, απάντησε ο καπετάνιος.
Σ' αυτή τη μάχη σκοτώθηκε ο Δίπλας ,τραυματίστηκε ο Κατσαντώνης και ο Καραϊσκάκης.

Το έθνος μας οφείλει πολλά στον Καπετάν Δίπλα.

Το έθνος μας οφείλει πολλά στον Καπετάν Δίπλα. 
Είναι μια ιστορική μορφή των προεπαναστατικών χρό-
νων που δεν έχει δεχθεί ακόμη την δέουσα σημασία από τους 
ιστορικούς, τους ερευνητές, αλλά και την επίσημη πο-
λιτεία. Νομίζω πως είναι καιρός μέσω της ΠΟΣΣ (Πανελλήνια Ομοσπονδια Συλλογων Σαρακατσαναιων) να του 
αποδοθούν οι δάφνες που του αξίζουν.

Το βαπτιστικό όνομα του Καπετάν Δίπλα είναι Αντρέας και όχι Βασίλης. Το Βασίλης ήρθε από ένα δικό μου λάθος πριν από πολλές δεκαετίες και δυστυχώς καθιερώθηκε.